Rozdiêły 13-18 - Svoja.org

Nazad do Gudrun...

Rozkudłana hołova v ščytovi domu, u odčynianum okonciovi — vôn ne viêdav, kôlko vže liêt hovoryv z jeju. Vona ciêły čas była tam na horê, postupovo miniajučy svoje zachovanie i sposub, u jaki vona jomu pokazuvałasie. Jak tôlko vôn postukav u stinu, vona vyhladała i vybuchała prydavlanym smiêchom. Koli svarylisie mati z baťkom i Hallstein vychodiv, kob toho ne słuchati, — vona zo svoim poviêsmom vołosuv była jomu velikoju potiêchoju. Abo koli Sissel zavelmi zadirała nosa. Abo i koli nichto ničoho ne skazav i nichto ničoho ne zrobiv — tohdy ne menš za inšy razy.

Ale teper tut nanizi, na zemliê, stojała žyvaja i mihotliva Gudrun. Ode v kutkovi. Siêtoho ne možna było zrozumiêti. Odnak to była pravda. Siêtoho začarovanoho večera vôn môh poprostu vytiahnuti ruku i dotknutisie do jijiê, dotknutisie do jeji tonkoji, opalanoji ruki.

Vona pudskočyła, koli vôn siête zrobiv.

— Čoho tobiê treba? — chutko zapytała vona.

— Ničoho.

— Niê...

Jichni očy na moment spotkalisie.

— Chodiêmo na dvôr! — skazav vôn, ne viêdajučy, što vony tam budut robiti.

— Pud došč?

— Uže davno perestało padati. Čy ty siêtoho naveť ne zauvažyła?

Vona vyhlanuła čerez okno — na dvorê było bliêdne nočnoje sviêtło.

— Komedno, — skazała vona nepevnym hołosom.

Vôn ne viêdav, što jôj pokazałosie komednym. Vôn lohko dryžav, koli potiahnuv jijiê za soboju. Gudrun pujšła za jim, ne protivjačysie.

Na dvôr z šumnoho pokoja, zo staroho domu, tichimi, pospiêšnymi krokami. Poviêtre na dvorê było sviêže, i svitiło čudne šviêło, kotore raniêj čekało, až perestane padati došč. Teper vono rozyjšłosie vo vsiê storony i ostanetsie na ciêłu nôč. Jasny nočy zanedovho stanut najjasniêjšy v ciêłum roci i budut povnitisie tepłymi, spokôjnymi ščokami.

Gudrun išła koło joho z spokôjnymi ščokami, bo była nôč. Hallstein bačyv siête i viêdav, što z jim było toje same.

— Što budemo robiti? — zapytała vona na pudvôrku.

— Poprostu prujdemosie. Chočeš?

— Pevno, što choču, — skazała vona.

— Ale divo! — dodała.

Nočnoje sviêtło.

— Ty napevno bačyła siête vperuč.

— Ne takoje, jak diś večerom, — skazała vona. A može jomu tôlko podumałosie, sto vona tak skazała?

Vony pujšli vniz po dorozi, dojšli do odkrytoji prohalinki, z kotoroji možna było podivitisie na šyroku łonku. Mhła ležała nad usiêm jak tonki velon i propadała, jak tôlko čołoviêk pudchodiv bližêj.

— Chočeš pujti tudy? — zapytavsie vôn.

— Niê, — chutko odkazała vona.

Ale vona stojała jak začarovana bačanym.

Gudrun z horê zyjšła na zemlu. Vôn ne povinion prohovorytisie z siêtym. Tôlko trymati jijiê za ruku. Vôn tože miêv nestrymanu ochvotu poniuchati, jak pachło poviêsmo jeji vołosuv. Čerez joho dumki proletiêło štoš napodobi peredčuvania.

— Daj podivitisie, — skazav vôn i pochilivsie do jijiê.

— Što?

— Čy tvojiê vołosy hože pachnut.

Vona usmichnułasie, počuvšy joho prośbu. Była spokôjna i považna.

— A, siête možeš.

— Ty dumaješ, što vony ne pachnut tak jak inšy vołosy? — prodovžyła vona, ale skazała siête bez nasmiêški, kotoroji vôn môh spodivatisie.

Vona pochiliłasie doperedu. Vołosy opali na jeji tvar.

Vôn poniuchav. Ne vyčuv u jich zapachovi ničoho osoblivoho. Vôn perežyvav siête jak veliku podiêju. Zapach vołosuv išov do joho jak mhła, kotora pudymałasie z zemliê, propłyvała mimo, jakby jeji ne było, i propodała.

— Uže? — zapytała vona, stojačy z hołovoju pochilanoju do joho.

— Tak.

Vôn hłyboko vtiahnuv poviêtre.

— Tobiê štyrnadceť liêt? — zapytav vôn.

— Niê, trynadceť.

— Aha...

Vôn byv ščaslivy jakimś novym sposobom. Čuvsie znakomito v seredini, i po-novomu. Vôn ne povinion tut stojati zadovho, vôn že poobiščav byti pry kobiêti v foteli. Ale trochu jomu možna ode postojati.

Gudrun odkinuła vołosy nazad i movčała. Podiviłasie na joho svojimi temnymi očyma. Siêty temny očy robili jijiê čužoju i jakoś ne pasovali do tojiê nevidočnoji osoby, kotory vôn viêdav. Možlivo, vona zaraz i skaže štoś neznakome, što pereverne mnôho rečy dohorê nohami.

Vôn napjato zapytavsie:

— Čoho ty čekaješ?

Vona zdiviłasie.

— Čekaju?

— Nu, tak skazati...

— Ničoho na sviêti, — skazała vona i vyščyryłasie v usmiêšci.

— Niê... — skazav vôn, ale dobre bačyv, što to ne była ciêła pravda. Teper inicijatyvu pereniała Gudrun:

— A ty? Čoho ty chočeš?

— My teper musimo vernutisie nazad, — skazav vôn nesmiêło, tomu što siête tak môcno odrôznivałosie od toho, koli vôn byv bliźko Sissel, čuv zapach Sissel, bačyv Sissel.

Vona skazała nepevnym hołosom:

— Uže perestało padati, tak što koli idetsie pro siête...

Jomu trochu zakołoło. Što vôn povinion odkazati na siête? I to ne odkładajučy na potum! Ale vona joho operediła:

— Ale teper my musimo vernutisie! — hołosno skazała vona.

— Tak, podivitisie, što vony vydumali tam u domi! — odkazav Hallstein tym samym tonom. Tverdym, vyratovalnym tonom.

Vony išli čerez pudvôrok bôk u bôk. I naveť uziali odno odne za ruku. Môcny, samotny dołoni, kotory raptôm miêli do potrymania štoś divnoho. Łonka daliêj rozlahałasie i zabavlałasie z velonom mhły, a bliêdne sviêtło kłałosie na dorohu, dereva i vsiê ščoki. Tak vono je. I tak pachne Gudrun.

Najbôlšy pokuj teper uže ne byv pusty. Siudy vyhnali vsiêch, chto ne musiv byti v spalni. Krystinu znov posadili v foteli koło radiva. Hjalmar stojav i krutiv radivo, vypuskajučy z joho ciuročki i ručajki muzyki abo słôv. Karl obopersie ob stinu i ne robiv absolutno ničoho. Ale joho vyhlad ne byv preč svobôdny i zadovolony. Z kuchni, naodvorôt, dolitali zvuki zadovolenia: čerez odcyniany dvery było vidno Sissel, kotora, vesioło pudspiêvujučy, krutiłasie i šykovała jiêdło.

Hallstein zmiêryv pohladom ludi. Voroh. Vôn ne dostav nijakoho sygnału od Krystyny v foteli.

— Ostańsie ode, — skazav vôn do Gudrun i postaviv jijiê, tak skazati, tak daleko od Krystiny, jak tôlko było možna. Sam pudyjšov do kobiêty v foteli i zaniav miêstie po jeji pravuj ruciê.

Vona kinuła chutki pohlad na joho. Značyt, zo zvjazieju vsio v poradku.

Što teper?

Neposiêdlivy baťko, kotory nevtômno doptav kruha po pomosti, odrazu nakinuvsie na Gudrun.

— De ty podivałasie, Gudrun? Ty prosto vyjšła odsiôl. Čy tebe siête ne obchodit? Čy ty ne dumaješ, što to štoś važne? Čy vže ne padaje? Čom ty ne odkazuješ?

Gudrun potakała jomu.

Vona, musit, perekonałasie vže mnôho razôv raniêj, kôlko korysti prynosiło odkazuvanie na taki pomiêsany potôk słôv. Čołoviêk perestav hovoryti i zamiś toho usmichnuvsie do jijiê.

— My velmi perežyvali za Gretu, koli jiêchali samochodom, pravda?

Gudrun potaknuła.

— Ale teper uže vsio dobre, — skazav vôn. Potum začav zajikatisie: — Tak, bo bačyš... tak, bo bačyš... zreštoju, ničoho!

Joho očy ciêły čas chodili po pokojovi i ruki ne mohli znajti sobiê miêstia.

Hallsteinovi było tiažko ujaviti sebe jak oborôncia pered siêtym bezdopomôžnym i dokučlivym čołoviêkom, ale vôn musiv pometati pro svoje obiščanie. Chutko bude nôč — koli kobiêta spodivałasie neviď-čoho.

Mužčyna zatrymavsie akurat naproti jijiê.

— Krystino, — skazav vôn, — ty tože z nami vo vsiôm siêtum. Ja baču po tobiê.

Joho nervovy palci poščypuvali nohavku na koliêni, koli vôn hovoryv. Usiê očy v pokojove vstavilisie na Krystinu. Jak tôlko vona siête zauvažyła, jeji tvar potverdiêv. Ale vona nijak ne zareagovała. Mužčyna stojav pered jeju i vyrazno zbirav odvahu.

— Ty tože zadovolona, što ty ode v seredini, Krystino. Što bačyš, jak my ode z usiêm zmahajemosie. Ty, možlivo, čekała siêtoho najbôlš z nas usiêch!

Vôn napevno zadumav siête jak ustupku pered jeju, — siête vyčuvałosie v joho toni, — ale jomu ne vdałosie probitisie do jijiê, joho słova vpali na zemlu.

Vôn strativ panovanie nad soboju i zlakavsie.

— Ty mohła b choč siête potverditi! — kryknuv mužčyna, kotory tak nedavno schotiêv, kob vona onemiêła, i za karu jomu siête žyčenie spovniłosie.

Teper vono napravdu začynajetsie. Hallstein stojav hotovy, povernuvšysie tvarom do neviêdomoho. Podivivsie na Krystinu, kotora prosiła joho pomoščy, zobrav odvahu, stupiv doperedu i vykinuv z sebe zdereveniêłym jazykom:

— Vona ne može odkazuvati.

Mužčyna odstupiv paru krokuv nazad i počyrvoniêv na tvarovi. Vôn chutko podivivsie na Krystinu, potum povernuvsie do nasyčanoho Hallsteina. Hallstein z ciêłoji siły staravsie stojati prosto.

Karl tože včuv i pudyjšov. Vôn ne bojavsie Hallsteina, môcno schvativ joho za plečo i złôsno skazav:

— Ty dumaješ, što ty chto? A nu pujšov odsiôl!

Hallstein zadryžav od strachu, bo štoś dikoho i tverdoho pojaviłosie v rysach Karlovoho tvaru, i jomu mihnuła dumka: vujna... Ale Hallstein odnak dav rady vytisnuti z sebe:

— To môj dôm...

Karlovi jakby dali v nôs. Vôn raptôvno zatrymavsie i štoś proburmotav.

Z druhoho kuncia pokoja kryknuła Gudrun:

— Hallstein, ne mišajsie!

Posli čoho vona začała płakati. Poviêsmo vołosuv opało doperedu. Gudrun była až tak roznervovana i napjata. Hallstein ne miêv najmenšoho poniatija, što jomu treba robiti. Karl stojav pered jim z nepryjemno zatiatym vyhladom. Krystina sidiêła v foteli, jakby ničoho i ne čuła. Krutlivy čołoviêk vykryvlavsie i bidovav:

— Do čoho to dojšło!

Hallsteinovi podumałosie, što siêty čołoviêk zachotiêv bidy dla inšoho čołoviêka. Jomu było škoda joho, ale na siête ne było rady. Kara ne je sołodka.

Karl złôsno skazav:

— Do čoho to dojšło? Do toho, što v Grety i mene vrodivsie syn? I što vsio pujšło nevirohôdno dobre, koli podivimsie, jak vono vyhladało šče jakiś čas tomu? Ja ne dumaju, što same teper do čohoś dojšło.

Hallstein pudsunuvsie tak, kob dotknutisie do ruki kobiêty, kotoru pilnovav.

Čołoviêk poseredini pokoja narykav daliêj:

— Dojšło, dojšło...

Hallsteinovi zrobiłosie nedobre. Vôn ne bačyv samoji Gudrun, tôlko povisłe doperedu poviêsmo vołosuv. Šče chvilinu tomu, prychilivsysie do joho, vôn niuchav joho zapach. Vôn byv preč zbity z pantałyku.

Kobiêta koło joho začała vorušytisie: schvatiłasie za opirała fotela i pudtiahnułasie uverch. Vona takim sposobom ustała i, pudpirajučysie rukami, podiviłasie uvažno na ludi kruhom jijiê.

Što vona miêła naumiê? Vony vsiê stojali, jakby dumali: teper uvažaj! Što ty chočeš zrobiti? Ne možna! Dvoch mužčyn było hotovych skočyti do jijiê. Hallstein zahorêvsie: teper vôn zobačyv svojich vorohuv. Jomu stało čyrvono pered očyma, i vôn z hniêvom zakryčav na jich:

— Ne začypajte jijiê! To vy zrobili jijiê nimoju!

— Vona ne nimaja, — spokôjno skazav Karl.

Staršy mužčyna machnuv rukami i bołbotnuv:

— Do čoho to dojšło... niê, niê...

Hallsteinuv kryk prytiahnuv Sissel do kuchonnych dvery. Dvery byli vže začyniany jakiś čas, ale Sissel učuła. Vona pudbiêhła do Hallsteina i schvatiła joho tak, što jim ciêłym stresonuło:

— Ty zdurêv? Na što ty naryvaješsie? Čy ty dumaješ bitisie z siêtymi luďmi?

Tohdy vôn spochvativsie, što stojit zo stôlčykom nad hołovoju, zamachnuvšysie na Karla.

— Odyjdi, ty zusiêm ne rozbiraješsie v siêtum! — syknuv vôn, ale vsio-taki spokôjno postaviv stôlčyk nazad na pomôst.

Sissel ne była słabakom i potiahnuła Hallsteina po pomosti za soboju. Vôn pospiêv zobačyti, što Krystyna opustiłasie nazad na fotela, što jeji muž bzyčav kruhom jijiê, i što hože poviêsmo vołosuv vernułosie na svoje miêstie, zakryvajučy vstyd i smutok — potum joho vopchnuli na kuchniu. Sissel dobre začyniła dvery.

— Što na tebe najšło? — zapytała vona.

Hallstein pokrutiv hołovoju.

— Može ty ne chočeš mniê skazati? — zapytała vona, i to ne było pryjemne pytanie.

Hallstein skurčyvsie.

— To ne tvoja sprava, ot što! Ja prosto poobiščav pomohčy v čômś.

— Pomohčy pobiti ludi?

— Zrobiti toje, što bude treba, — skazav vôn rozhoračany. — Same tak ja poobiščav.

— Tôj u foteli?

— Tak.

— Ty poobiščav... — začała Sissel, ale vôn ne dav jôj skônčyti, potaknuv jak ditiatovi:

— Ja teper viêdaju trochi bôlš za tebe, Sissel. Tak što odčepisie od mene.

Sissel zasmijałasie.

— Nu, to ty musiš rozkazati mniê bôlš, koli ja maju što-leń zrozumiêti. Ale ty ne povinion tak stojati i rozmachuvati stôlčykami.

— Ty ne smijałasie b, koli b viêdała tôlko, kôlko ja.

— Aj tam.

Do joho dojšło, što vony byli sami peršy raz od času, jak siête vsio zvaliłosie na jich.

— Vyjšło inačej, jak my dumali!

— Tak, faktyčno inačej, — skazała Sissel z zadovoleniom.

— Čoho ty takaja zadovolona?

Sissel ne odkazała.

Vôn dobre rozumiêv, što to było čerez Gretu i ditia, uže tam u seredini vôn na korotki mih zhlediv, jak svitivsie tvar Sissel.

Potum vôn učuv:

— Siêtoho chłopci ne zrozumiejut. Tak što dla tebe siête bude necikave, — skazała vona. — Lepi skažy, u što ty vmišavsie.

Čy vona nikomu pro siête ne skaže? Teper vôn siêtoho vže ne bojavsie. Ode pry Sissel vôn odčuvav, jak u jôm šumuje zvorušanosť. Vôn byv na samum verchovi navału zdareniuv i odnočasno odčuvav, jak pobôlšujetsie joho vłasna siła.

— Ja pro siête viêdaju ne tak i mnôho, — musiv pryznatisie vôn. — Kobiêta v foteli nimaja, ale vona može hovoryti zo mnoju. I ja maju byti pry jôj, koli spotrebitsie vnocê.

Sissel nezvorušno diviłasie na joho.

— Koli spotrebitsie vnočê? Što ty šołušyš? Usio vže skônčyłosie. Ale siête do tebe tak podôbne, Hallstein — ty vydumuješ usiaki rečy dotôl, poka sam u jich ne poviêryš, a potum chodiš tevela jak pjany zajeć.

— Ja pomohu i tobiê, koli spotrebitsie, — skazav vôn z žartôvnym honorom i perervav jeji promovu.

Sissel pudskočyła jak ukołota. Potum zasmijałasie.

— Diakuju, ja tobiê skažu, jak bude treba. A teper posłuchaj, — skazała vona inšym tonom, — chvatit uže nam hovoryti pro bzdury. De vsiê siêty lude lahut spati? My jich musimo perenočovati.

— Vony ne budut lahati, — tôlko i zmôh odkazati Hallstein.

— Ale ž naturalno, što budut. A my ne majemo łužok dla tulkoch ludi. Ja tože ne viêdaju, čy vsiêm chvatit pojiêsti.

Ničoho ne treba diś unoče, podumav vôn, napovniany peredčuvaniom nastupnych hodin. Jiêdło? Łužka? To ne maje značenia!

— Vony budut spati na našych łužkach, Hallstein. A potum pobačymo. Ale teper treba pojiêsti, — skazała vona z nosom u šafkach i šufladach, i v jeji hołosi było čuti zadovolenie.

— Čy ty viêdaješ, što jeji čołoviêk jôj skazav?

— Karl?

— Tak... Koli b ty čuv, što vôn skazav Greti tam u spalni...

— Ša!

Z velikoho pokoja doletiêv do jich brazhot čohoś, što vpało na pomôst. Vony pudskočyli. Hallstein, napołochany, odrazu skazav:

— To Karl. Vôn byv na vujniê i joho...

— Na vujniê? — povtoryła Sissel. Pokojom proletiêv strach. Hallstein uže rušyv do velikoho pokoja, z serciom u horli.

— Što ty chočeš zrobiti?

— Ja poobiščav byti bliźko, koli... ty tože chodi!

Usio siête stałosie velmi chutko. Hallstein šarpnuv dvery i vletiêv tudy. Sissel vujšła zaraz za im.

Stôlčyk ležav pered jimi na pomosti, perevernuty dohorê nohami i z perełomanoju nôžkoju. Ale nichto nikoho ne vdyryv i ne poraniv. Karl stojav poseredini pokoja, i było vyrazno vidno, što to vôn špurnuv stôlčyk tak môcno. Vyhlad u Karla byv rozstrojany i ponury. Možlivo, što šče bolš ponury, jak Karluv nastrôj — koli čołoviêk viêdav, što vôn byv poraniany na vujnie. Joho ošelešany baťko stojav, vtisnuvšysie v kutok.

Gudrun šarpnuła svoho brata:

— Karl, perestań!

Z dvery spalni vyhlanuła poroducha.

Hallstein chutko hlanuv na Krystinu, čy vona ne daje jomu nijakich znakuv. Niê, teper tože niê. Vôn skazav sobiê, sto vona vsio-taki vtiêšyłasie, što vôn pryjšov. Vôn stav koło jijiê.

Karl pudniav stôlčyka i odłomanu nôžku. Stojav i krutiv jich u rukach.

— Ty mniê povinion vybačyti, baťku, — skazav vôn, starajučysie zapanovati nad svojim hołosom, — ale čas od času zvyčajnomu čołoviêkovi ne pud siłu divitisie na tebe i słuchati tebe. Mniê napevno niê. Ja tebe choču poprositi tôlko, kob ty perestav tak lepetati bez perestenku i tak krutitisie bez perestanku.

Vôn zamovk. Krutiv u rukach stôlčyka. Hallstein zobačyv, što to ne odnosiłosie do kobiêty v foteli. Biêdny stary v kutkovi opiravsie ob stinu i vytirav łob.

— Ja viêdaju, ja viêdaju, — burmotav vôn.

Čerez siête probivsie vysoki hołos Gudrun:

— Ale vôn je napravdu dobry!

Tôlko teper vona zauvažyła Hallsteina. Pudyjšła do joho i vziała joho za ruku.

— Vôn je dobry, — skazało vona vperto.

Hallstein obmjak i podobrêv u seredini.

— Tak, — skazav vôn.

Von perechvativ rêzki pohlad Krystiny v foteli i jomu stało nejômko od siêtoho, što vôn skazav.

Sissel umišałasie do siêtoho, jakby ničoho ne zdaryłosie:

— A teper usiê chodiête na kuchniu i zjiêšte što-leń.

Što?

Usiê podivilisie na jijiê jak ukopany. Jiêdło? Vony ochvôtno schvatilisie za proponovu. Karl hlanuv na Sissel tak, što vona pocyrvoniêła i zavstydałasie.

— Diakuju, — skazav vôn, divjačysie na jijiê tak, jakby ne bačyv jijiê vperuč.

Gudrun vyrazno i hôrdo odozvałasie do Hallsteina, kob usiê miêli povnu jasnosť:

— To tvoja sestra?

Hallsteinovi było lohko odkazati „tak” u siêtum momenti — Sissel velmi dobre zrobiła, umišavšysie do svarki.

Sissel odvernułasie zadom do Karla i skazała do Krystiny:

— Jiêsti dostanut usiê. Vam ja prynesu na tacy. A vsie inšy idiête za mnoju. A jak tam u vas? — zapytała vona akušêrki, kotora ciêły čas stojała v lohko odčynianych dveruch do spalni. — Vony, može, zasnuli? Ja prynesu što-leń puzniêj.

Sissel porozstavlała vsio po mistiach. Akušêrka kivnuła hołovoju i začyniła dvery. Sissel odčyniła šyrêj dvery na kuchniu i chutko povprošuvała jich u seredinu, jakby bojučysie, kob ne zavaryłosie što-leń nove.

— To velmi dobre, ale... My, pravdu kažučy, ne hołodny... Chto teper bude jiêsti? — krutonuvsie Hjalmar i vujšov za inšymi.

Hallstein ostavsie sam z Krystinoju. Vôn divivsie vsliêd za Sissel jak udyrany.

Jak tôlko kuchonny dvery začynilisie, Krystina nezadovolono povorušyłasie. Hallstein spodivavsie siêtoho. Vôn viêdav, što vôn ne zachovavsie tak, jak vona chotiêła.

— Nu? — skazała vona z sumniêvom, puvšeptom, jakim vony musili hovoryti odno z odnym ciêły čas.

Tak, vôn spodivavsie dohany.

— Ja ne znaju, Hallstein, nakôlko ja mohu pospodivatisie na tvoju pomošč. Čy ty mniê zmožeš pomohčy, koli napravdu bude treba?

Jomu było prykro čuti siête. Čy vôn uže złamav svoje obiščanie? Vôn tak napravdu ne dumav, ale, može, vôn povinion byv postavitisie trochu ostrêj do toho nervovoho mužcyny — tôlko sto vôn ne môh.

— Gudrun do siêtoho ne mišajmo, — skazav vôn tverdo. — My dohovorylisie ob siêtum. Nichto ne musit jijiê bojatisie.

Vona lohko tupnuła nohoju v pomôst.

— Bojatisie? Chto kaže, što bojatisie? Ja niê.

Do joho dojšło, što vona vyhladaje na velmi perelakanu. Ale vona chutko stresonuła siête z sebe:

— To vôn perelakany do smerti. Ty siête dobre bačyv diś večerom.

— Tak, — odkazav Hallstein i počuv, jak jomu samomu zabiêhali muraščki strachu po plečuch.

Vona pokrutiła hołovoju.

— Ty tôlko potakuješ usiomu, što ja skažu.

Pokinuta zvyčka vernułasie: vôn schovav ruki za sebe, kob zrobiti magičny znaki.

— Što ty teper robiš?

Vôn vytiahnuv pustyje ruki pered soboju.

Vony šeptali. Do kuchni ne povinno doletiêti ni zvuku. Čerez kuchonny dvery vyrazno čulisie hołosy Sissel i Gudrun.

— Čy ja mohu pujti? — spytavsie vôn z odčuvaniom, jakby joho prohaniali.

— Čy môj prakôveć ne v tebe v kišeni? Našto ty joho vziav? Tak lohko ty ne vykrutišsie.

— Ale ž ja ne viêdaju, što mniê robiti! I ja napevno ne zmohu siêtoho zrobiti!

— Ty možeš bôlš, čym dumaješ. Kažny može.

Vôn movčav, odčuvajučy tepło v jeji słovach i viêračy jim. Vona skazała:

— Ja mušu tobiê mnoho rozkazati. Mnie treba miêti kohoś takoho jak ty, komu ja mohła b rozkazuvati. Kohoś, chto do siêtoho ne zamiêšany. Ja ne mohu perenesti, koli čuju joho hołos, — začała vona bez žadnoho vstupu. — Može ja i ne takaja, jak inšy lude — u kažnum razi vôn mene dovodit do toho, što ja hovoru strašny rečy i roblu strašny rečy. Diś u samochodi ja znov była nedobra i vôn rozchodivsie i skazav, što bôls ne choče čuti od mene ni słova. Tak, ja tobiê siête vže napevno kazała, ale ty možeš posłuchati šce raz. Jak tôlko vôn siête skazav, mene štoś pchnuło zrobiti tak, jak vôn schotiêv.

— Niê! — šepnuv Hallstein, perelakany.

— A teper vôn zlakavsie do smerti, što tak maje byti navse. Ty bačyv, jak vôn vyhladaje. Ale ja ne mohu odkrunuti toho nazad! Ja ne mohu ničoho odkrunuti nazad!

U siêtum było pytanie dla Hallsteina: čy to tože vona sama zrobiła sebe kaliêkoju i perestała choditi? Ale vôn ne osmiêlivsie zapytati. To było štoś temne, čoho lepi było ne začypati.

Raptom vona skazała:

— Mniê tak prykro, što ja ne znaju, što mniê...

Hallstein takoho ne čekav i až uzdryhnuv. Čy vôn povinion na siête odkazati? Niê, ne povinion. Čy siête było skazane do joho? Vôn musiv odvernutisie — jomu było nejômko divitisie na jeji zbentežanosť.

Vona hovoryła daliêj:

— Ale siêtoho ja ne mohu jomu skazati. Vôn siête robit nemožlivym.

Hallstein ciêły čas movčav. Vona musiła kliknuti joho:

— Ty čuv, što ja skazała?

— Tak.

— Mniê treba rozkazati tobiê pro mnôho rečy. Ty b tôlko musiv łaskavo posłuchati.

— Koli? — zapytav vôn, chočučy okazatisie jak najdaliêj od jijiê.

— Ja ne znaju. Choč by i teper. Niê, lepi pryjdi do mene puzniêj.

— Dobre, — poobiščav vôn.

Vona skazała:

— Ja tože zmučana, Hallstein.

— Ale čy tak je z jimi vsima? — zapytav vôn, dumajucy pro Gudrun. — Čy vy ne možete hovoryti z jimi vsima?

Vona potaknuła.

— Ja baču, što i ty zmučany, Hallstein.

Tak, vôn čuvsie mertvo zmučanym. Byv uže pôzni večur, vôn pryvyk spati v siêtu poru.

Sissel vyjšła z kuchni z tacoju, prysunuła mały stôł do Krystininoho fotela i skazała:

— Ja tut prynesła dla vas trochu pojiêsti.

Krystina kivnuła hołovoju z podiakoju i začała dziubati jiêdło. Sissel povernułasie do Hallsteina:

— Chodi na kuchniu i tože zjiêš što-leń. Vony vže jak bač skônčat.

— Ne choču.

— Čom?

— Ja ne hołodny.

Sissel povorušyła plečyma, trochu naduvšysie, ale potum zobačyła, jaki vôn zmučany, i podobrêła dla joho.

— Ty vyhladaješ jak čołoviêk, kotory povinion prospatisie. Ale siête... — vona oburvała. — Laž siudy na sofu, Hallstein, — skazała, teper budučy dla joho miłoju. Potum chutko pujšła na kuchniu.

Z kuchni było čuti rômnomiêrny zvuk rozmovy abo, lepi skazati, bzyčania. Było lohko zdohadatisie, što to takoje.

Vôn byv mertvo zmučany. Bo było vže dobre posli toho, koli vôn zvyčajno zasynav, i vôn šče stomivsie od napjatosti, kotora narazi posłabšała. Vôn viêdav, što teper ne było nijakoji nebezpeki. Nikomu ne povinna statisie kryvda diś unočê. Rozsłablenosť zachvatiła joho tiêło z podvôjnioju siłoju. Vôn lôh na šyroku, protertu sofu i vytiahnuvsie.

Kobiêta, kotora jiêła, divjačysie na joho, ticho skazała:

— Čy to ja vinovata, što ty ne možeš jiêsti?

— Dajte mniê spokuj, — poprosiv vôn, trochu otumaniany. Vôn čuv, jak joho zmohaje tiažki sôn, pered jakim ne oboronitisie. — To byv tiažki večur.

— Pospi sobiê, — skazała vona. — Ja dam rady tebe zbuditi, koli ty budeš mniê potrêbny.

Vôn lôh vyhodniêj, morhnuv paru razôv. A potum uže ničoho bôlš ne pometav.

Hallstein pročnuvsie od čohoś kozytlivoho i pachuščoho, što na joho opuskałosie. Napuvzaspany, vôn rozpoznav Gudrun, kotora pochilałasie nad jim. Nikoli raniêj vôn tak ne budivsie.

— Dobroji nočy, Hallstein, — skazała vona. — To ja, Gudrun.

Dobroji nočy? Nu tak, to šče ž ne poranok, to ciêły čas pôzni večur.

— Dobroji nočy, Gudrun, — odkazav vôn, dovho poziachajučy. Jomu siête skazałosie samo soboju, vôn ne byv zusiêm pevny, što to Gudrun skazała jomu dobroji nočy. Sissel napevno podumała pro vsio. Nu tak! — vona ž miêła spati v joho pokojovi...

— Čy Sissel znajšła tobiê miêstie do spania?

— Tak. I viêdaješ što? Ja budu spati v tvojôm łôžkovi! Ja ne chotiêła tebe vyhaniati, ale vona skazała, što ja mohu tam spati. Dobroji nočy, Hallstein.

— Nu tak... počekaj trochu, — odozvavsie vôn, ale vsio šče ne probudivsie natôlko, kob odkazati jôj po-luďśku. Vôn podivivsie jôj u tvar, zadovolono uzdychnuv i byv hotovy zadrymati znov. U pokojovi svitiłasie lampa, ale zdavałosie, što na dvorê było jasniêj. A potum usio propało. Gudrun kudyś podiêłasie.

Ale v pokojovi byli inšy lude, kotory jomu ne dali chutko zasnuti. Do joho pryjšła Sissel. Vona i ne dumała pro son i vyhladała na velmi zadovolonu. Trochu odopchnuła joho, kob zrobiti sobiê miêstie koło joho boku, i vlezła na sofu.

— Nu, teper ja jich povpichała, — vona lohko uzdychnuła, jak posli dobre zroblanoji roboty. — Pudymisie trochu, kob ja mohła vytiahnuti koc z-pud tebe. My jim možemo nakrytisie. My budemo ode spati, koli možna naohuł zasnuti. Akušêrka spit u pokojovi z Gretoju, u tatovum łôžkovi. Tuju strachotu v foteli my zanesli do mojoho pokoja, a tvoja naryčona maje spati v tvojôm — zrozumiêv?

— A Karl i...

— Ja jich połožyła na horê na starôj kanapi, — skazała Sissel i Hallstein počuv, što Sissel spodobałosie, koli vôn zhanuv pro jich. — Usiê, kotory kidajut stôlčykami, majut spati tam.

— Chto jijiê odniôs?

— Tyje dva mužčyny. Vyhladaje, što vony majut u siêtum dobru praktyku.

— A vona što skazała?

— Skazała? Vona, naturalno, zusiêm ničoho ne skazała.

— Naturalno. Teper našy povinny byli b zobačyti dôm — pospiêšno dodav vôn.

— Dobre, što ne mohut. I dobre, što jich ne było vdoma, koli siête stałosie. Teper to vže smiêch, koli tak dobre skončyłosie z Gretoju.

— Jak ty vyračałasie na Karla.

— Ja ne vyračałasie! — skazała vona, zazłovavšy.

Hallstein ležav na sofi koło Sissel. Vôn lôhko uščypnuv jijiê, z dobroho sercia. Koc byv zatepły na takuju pohodu, vôn ssunuvsie na pomôst. jakby to vže ne była taja sama Sissel, što popołudniu, koli vony sidiêli na traviê pered slimakami. Štoś pereminiłosie.

— Ale ž ty i pudskočyv, koli tobiê kazali dobroji nočy, Hallstein. Ty spav jak zabity, koli my ode šumiêli i słalisie. Ty najlepi šče pospi.

— Niê, ja bôlš ne budu spati diś unočê, — skazav vôn. — Ja teper preč pročnuvsie. A ty dumaješ zasnuti?

— Poka ležu ode, to niê.

— To zusiêm ne tomu, — považno skazav Hallstein.

— Oho?

— Ja dumaju, što nichto ne bude spati diś unocê, — skazav vôn i rozbudivsie zusiêm. — Napevno šče mnôho čoho zdarytsie.

— Siête zazvučało pohrôzlivo, — skazała Sissel i bezkłopôtno uzdychnuła, obniała joho rukoju i połožyła svoju hołovu koło joho, kob zasnuti. Skazała sonnym hołosom:

— My zavelmi zmučany, kob ihrati vo vsiê tvojiê ihry, Hallstein. Teper budemo spati. Dobroji nočy.

Vona prymostiłasie vyhodniêj. Vôn byv zadovolony, što Sissel pryjšła i chotiêła spati koło joho. Vona teper vydavałasie tiažkoju i nepovorôtlivoju. Divne dla Sissel, kotora vse była takoju žyvoju. Potum jomu podumałosie pro Gudrun. Vona napevno ne spała. Možna było b zajti i potrymati jijiê za ruku. Ja môh by prosediti tak do rania, podumav vôn.

Vôn ne spav, ležačy i čekajučy, až u domi počujetsie stukotanie. To bude sygnał od kobiêty v pokojovi Sissel. Dvery do toho pokoja i do joho vłasnoho vychodili na korydor — tak što jomu treba było b uperuč vyjti na korydor, kob vujti do jijiê. Ale sygnał od jeji vôn napevno včuje skrôź stiêny. Chutko vona zastukaje v pomôst. Vona napevno ne spała. Škoda, što vôn spav, koli vony vnosili jijiê tudy — to ne vyhladało zadobre, vôn byv jijiê vartovnikom. Teper jomu treba čekati na stukotanie...

— Podivisie tôlko, Sissel, — skazav vôn sered pohonu dumok.

Sissel ne spała, odrazu pudniała hołovu. Hallstein pokazav čerez šybu na neruchomu tepłu nôč.

— Što ty tam bačyš?

— Ja ničoho ne baču. Ono tam velmi divno.

Vôn chotiêv podivitisie bôlš, ale vona potiahnuła joho naniz.

— Ne velmi hože pudymati šum, koli lude chočut spati, — skazała vona tym samym zadovolonym tonom, što i raniêj. — Lahaj. Tak-o. Spi vže, Hallstein.

Na dvorê było jasno. Mirne nočnoje sviêtło ležało na vsiôm krajovidi, na łonci pokrytuj mhłoju, na zajčum kropi z nastavlanymi parasolkami kviêtok, na tajemniciach u kupkach travy. Čy ty siêtoho ne bačyš, Sissel? — podumav Hallstein. Cikavo, čy Tore tam šče vołočytsie? — podumav vôn, odčuvajučy koło sebe tiêło Sissel, nepovorôtlive i povne snu.

Vony oboje siêli.

Deś u domi odčynilisie dvery.

— Čy ja tobiê ne kazav? — šepnuv Hallstein. — Nichto diś ne spit.

— Šššš, to pevno toj čołoviêk, kotory nikoli ne može pobyti ticho. To na horê. To musit vôn tam meletsie.

— Abo to može byti i toj, kotory byv na vujniê, — šepnuv Hallstein.

— Čy ty jomu dobre pryhlanuvsie, Hallstein?

— A što?

— Niê, ničoho.

Vony prysłuchuvalisie do krokuv na horê. Toje, što čuli, było nepryjemne. Okrum toho v domi ne było čuti ni zvuku. Na dvorê było vidno. Poviêtre v pokojovi było tiažki i tepłe.

— Teper vôn zychodit naniz.

Chtoś ostorôžno spuskavsie po schodach. Ale schody byli staryje, i v nočnôj tišynie kažna prystupka skrypiêła. Teper čołoviek byv uže v korydory. Klamka v dveruch začała pomału opuskatisie. Čym pomaliêj opuskałasie, tym hołosniêj rypiêła. Zaraz toj čołoviêk bude v seredini.

Sissel zorvałasie na nohi.

— Ja jdu odsiôl! — šepnuła vona. — Ne choču ode ostavatisie.

— Čom?

— To musit vôn — toj, što byv na vujniê. Ja ne choču joho bačyti...

Vona skinuła svoje tenisôvki, koli vłaziła na sofu, a teper pudniała jich i vybihła na kuchniu — same v čas. Toho, što natiskav na klamku, opuzniło rypiênie nenašmarovanoho zamka.

Hallstein lôh na sofu tak samo jak uperuč. Ale joho sercie biło nespokôjno.

To ne byv Karl, a joho neposiêdlivy baťko.

Vôn stav u dveruch i chutko rozhlanuvsie kruhom. Vôn byv zusiêm odiahnuty. Uzdryhnuv, koli zobačyv Hallsteina.

— A! — skazav vôn ošelešany. — Pereprašaju.

Hallstein ustav.

— Čy štoś stałosie? — chutko spytavsie vôn.

— Ty tut! — skazav zbity z pantałyku čołoviêk. — Nu, jasno. Ale skôl ja môh siête viêdati? Ja pomyliv dvery. Ja dumav, što to bude... ja ne znaju, ja chotiêv... niê, to vsio, ja pujdu sobiê.

— Koho vy... — začav Hallstein, ale ne skônčyv.

— Nikoho! — odrêzav mužčyna. — Ja baču, što teper ja tut. To na samum diêli ne była pomyłka. Ach, Bože, koli b chtoś mniê zmôh skazati... daj mniê projti, mniê treba na dvôr!

— Vy chočete skryvditi jijiê šče bôlš? — tupo spytavsie Hallstein.

Mužčyna pudskočyv:

— Što ty hovoryš?

Hallstein poškodovav svojich słôv i zachotiêv jakoś vytłumačytisie, ale ne viêdav, jak jich povernuti i ne pospiêv ničoho prydumati, bo mužčyna šuhonuv na joho potokom słôv:

— Što ty sobiê dumaješ! To ne tomu ja tut. Naodvorôt, koli chočeš viêdati. I koli ja vže pro siête dumaju, to same ty je tym, za koho mniê treba vziatisie peršym diêłom. Ja chodžu jak u sniê — to od tebe mniê treba dostati informaciju, choč to može zvučati durnovato, bo ty ne maješ najmenšoho poniatija, za što my vojujemo. A potum chodiš i dumaješ — jak ty dumaješ, chto tut maje najhôrš!? — zakončyv vôn.

Hallstein chotiêv jomu skazati: Nu dobre, idi tudy. Lohko vyčuvałosie, jak siêty čołoviêk zamotuvavsie v siêtku samozaperečuvania i opravdania — ale było vyrazno vidno, što vôn ne pryjšov nikoho skryvditi. Mužčyna začav znov:

—Ty dobre viêdaješ, čom ja choču z toboju pohovoryti. Ty povinion vytłumačyti mniê svoje zachovanie. Koli ty stojav pry Krystini, čom ty tak robiv?

Hallstein byv teper u bidovum połoženi. Jomu najbôlš z usioho chotiêłosie vyjti na kuchniu, do Sissel.

— Ty byv hotovy naveť bitisie, — skazav mužčyna. — Čom?

Hallstein ne viêdav, kudy podiêtisie. Čy vôn dasťsie złapati? Mužčyna natiskav daliêj, zahnavšy joho v kutok.

— Ty stojav tam ciêły čas, jakby chotiêv boroniti Krystinu od kohoś. Od nas, zrozumiêło.

Hallstein movčav.

— Čy my tobiê štoś zrobili?

— Niê.

— Ale ja mušu viêdati, od čoho ty boroniv Krystinu v siejum domi.

— Ja ne znaju! Od usioho! — skazav Hallstein hołosno i złôsno, bo ne viêdav, što skazati.

— Ššš, — skazav čołoviêk, — ne tak hołosno, teper seredina nočy. Ne treba kryčati. A koli vy oboje pospiêli poznakomitisie?

— Koli vona sidiêła v samochodi.

Mužčyna chutko skazav:

— Što vona robiła, koli ty byv z jeju odin?

Hallstein ne odkazav. Čoho siêtomu čołoviêkovi było treba? Vôn byv nebezpečny, ne ono neposiêdlivy i zanudlivy.

— Nu?

— Ja čuv, što jijiê zastavili onemiêti v samochodi, — tupo skazav Hallstein. Natôlko jomu chvatiło smiêłosti.

Mužčyni jakby dali po tvarovi.

— Do siêtoho ne mišajsie, — skazav vôn. — Ty šče tôlko chłopeć, i do toho — čužy.

— Mene poprosili pomohčy, i ja jôj poobiščav, — odkazav Hallstein, i jomu stało žeškovato i nedobre. Vôn až zanadto odčuvav, što byv usioho chłopciom. Ale vziav sebe v ruki.

— Chto tebe prosiv?

Hallstein ne chotiêv pryznatisie, što z jeju hovoryv, tomu promovčav. I Gudrun tože ne povinna byti vtiahnuta do siêtoho. Ale vôn perestav tłumiti sobiê hołovu, bo čołoviêk jakby raptom zlakavsie i ne schotiêv zahłyblatisie v siêtu spravu.

— Ty dumaješ, što to dopyt? — spytavsie mužčyna i okrunuvsie. — O niê, zusiêm niê. Ja tebe muču? Usio, što ja roblu, vychodit ono navyvorot i dohorê nohami.

Zbliźka mužčyna vydavsie Hallsteinovi hožy soboju, ale bliêdny i ošołomlany, a do toho joho ciêły čas tiahnuło krutitisie i bołbotati.

— Usio, što ja roblu... — znov zabzyčav vôn. — Ty bačyv, jak môj syn Karl rozbiv stôlčyka, bo ne môh mene sterpiêti. Z usima toje same. Što ja mohu poraditi na siête?

Hallstein pokrutiv hołovoju. Mužčyna ne perestavav hovoryti:

— Ty zamołody, kob mniê odkazati, ja znaju. Ale čy ty možeš ujaviti sobiê, jak vono je dla mene? Usio, što choču zrobiti, mniê ne vychodit. Ne vychodit, ne vychodit!

Vôn okrunuvsie z bzykotom i tohdy siête skazav:

— Raz mniê zachotiêłosie, kob vona vže nikoli ne mohła projtisie na svojich nohach...

— O? — skazav Hallstein i musiv oblizati huby.

— Usio, što b ja ne robiv, ne vdajetsie! — skazav mužčyna. — Usio kunčajetsie jak najhôrš. Ale jak same ty perejšov na jeji storonu? Ja choču siête znati! Niê, ty ne perejšov, ty sam bojišsie.

Hallstein movčav.

— Koli ne bojišsie, to skažy!

Hallstein potaknuv.

Vôn šče jak bojavsie.

U domi stojała nočnaja tišyna. Nichto ne viêdav, kôlko ludi v jôm spało, ale v kažnum razi vony byli ticho. Chvilu tomu z susiêdnioho pokoja doletiêv słabeńki kryk novonarodžanoho ditiatka, ale potum usio chutko uspokojiłosie.

Mužčyna załamav ruki i skazav:

— Tôlko ty ne dumaj, što znaješ Krystinu. Ja bačyv, jak ty stojav pry jôj, ale ty ničoho z siêtoho ne rozumiêješ.

— Niê, — skazav Hallstein.

— Nichto z nas ne zrobiv tobiê ničoho złoho.

Hallstein čuvsie, jakby joho obsadili, ale mužčyna mołov svoje daliêj, i vôn ne miêv času nad siêtym zadumatisie.

— Ty stojav tam zo stôlčykom nad hołovoju, a potum Karl tože stojav zo stôlčykom nad hołovoju. Usiê proti mene odnoho. Usiê oboročujutsie proti mene i nichto mene ne perenosit...

Vôn obernuvsie i zamachav rukami jak pokinuta ptaška. Hlanuv na Hallsteina, kob zobačyti, čy joho słova pokinuli jaki-leń sliêd. Potum podivivsie na tichu nôč za šyboju.

Hallstein skazav:

— Gudrun vas perenosit.

Mužčyna pojasniêv u svojôm hory i siêv.

— To vona tobiê siête skazała ?

— Tak.

To było jakby Gudrun ustała z łôžka i stojała pomiž jimi.

— O tak, bez Gudrun...

Ale jomu ne dovełosie hovoryti dovho.

U domi počuvsie łomot.

Łomotanie v pomôst raz za razom deś u domi. Jichni dumki raptôvno odorvalisie od obrazu Gudrunovoji pryludnosti i nezvyčajnosti. Obadva pudskočyli.

— To Krystina, — skazav mužčyna i ošelešano podivivsie na Hallsteina.

Hallstein šepnuv:

— Tak, ja viêdaju.

Vôn začav macati rukami i nakładati svoje tenisôvki, starajučysie pozbirati dumki i zdohadatisie, čoho vona može chotiêti.

— Čoho vona teper choče? — šepnuv mužčyna. — To sygnał dla mene.

Ale vôn ne pujšov. Potum zauvažyv, jak šykovavsie Hallstein.

— Što ty chočeš zrobiti? — ostro spytavsie mužčyna.

— To sygnał dla mene, — nespokôjno skazav Hallstein. — Ja obiščav pryjti.

— Ty? To moja žônka, jakaja vystukuje toj samy sygnał, kotory vona vystukała tysiaču razôv za ostatni rôk. O tak, tysiaču razôv...

— To vsio-taki sygnał dla mene, — vytisnuv z sebe Hallstein. Vôn byv zvorušany i pudniav hołos. Bojavsie, ale rušyv iti.

Mužčyna z nevirohôdnoju siłoju schvativ joho za ruku i zaderžav.

— Stôj tut! To do mene. Łomotanie, što my čuli, było do mene, tak što uspokôjsie. Ty ne znaješ jeji raznych sygnałuv.

— Niê, — musiv pryznatisiaHallstein.

— Posłuchajmo, zaraz bude bôlš.

Łomotanie počułasie znov, tôlko samo razôv, što i vperuč. Hallstein ne miêv ničoho proti. Vôn môh peredati svôj obovjazok siêtomu čołoviêkovi.

Mužčyna stojav, vyhladajučy na pokinutoho i odinokoho. Joho klikali. Vôn začav dryžati.

— Mniê treba vujti do jijiê, ale ja ne maju odvahi, — šepnuv vôn. — Ne teper unočê. Ja zroblu siête zavtra! Bože, i ne mohła vona počekati do rana! Unoče vsio takoje inše, i mnôho hôrše.

Hallstein podumav: o što značyt zrobiti čołoviêka nimym. Jomu chotiêłosie pujti na kuchniu i znajti Sissel. Mužčyna poprosiv:

— Počekajmo.

— Čom?

— At, ja ne znaju. Kob trochi odłožyti... čy možeš mniê pomohčy trochi siête odłožyti? — zapytavsie vôn zbentežano.

Łomot počuvsie znov. U siêtuj samuj chvili odčynilisie kuchonny dvery i v jich pojaviłasie Sissel. Vona napevno čuła siête łomotanie i vže ne mohła joho dovš terpiêti.

— Vy ne čujete? — zapytała vona.

Hallstein machnuv na jijiê, kob ne mišałasie. Vona začyniła dvery.

— Ja vyjdu na chvilu na dvôr! — skazav mužčyna.

— Što? Koli vona stukaje?

Tvar mužčyny odlustrovuvała môcnu potrebu vyjti.

— Ja napravdu miêv namiêr vujti tudy, — pryznavsie mužčyna, — ale teper, koli vona kliče, ja ne maju odvahi. Ne maju odvahi! — bzyknuv vôn. — Ale rano budu miêti. Ja na chvilinu vyjdu na dvôr...

Hallstein bačyv, jak mužčyni było vstydno.

— Ale ne chodiête daleko, — neochvôtno skazav vôn.

— Pomožeš mniê? — spytavsie mužčyna.

— Pomožeš?

— Tak, to ja potrebuju pomoščy.

Jomu tože pomohaj. Hallstein movčav, ne viêdajučy, što skazati.

— Ale v côm?

— U čôm? — skazav mužčyna, čuť ne zazłovavšy. — Prosto pomoščy. Koli ja budu potrebovati. To može byti na razny sposoby, buď hotovy na vsio. Ja potrebuju tvojiê pomoščy! Pomožeš?

Vôn machav rukami tak, što až ne možna było divitisie.

— Tak, — puddavsie Hallstein.

Što ja najliêpšoho roblu? — podumav vôn. Ty poobiščav jôj peršuj.

— Nu to ja idu, — skazav mužčyna. — Prosto idu. A zavtra... Sam znaješ, z siêtym treba štoś zrobiti.

Vôn vyskočyv za dvery. Hallstein bačyv, jak vôn ide čerez pudvôrok, dorohoju vniz do pokinutoho samochoda. Mužčyna vyhladav žaluhôdno samotnym.

Hallstein uzdryhnuv: znov załomotało. Ale siêtym razom inačej, čym uperuč.

Teper do mene...

Nu, ja ne zrobiv jôj ničoho złoho, pudtrymav vôn sebe na duchovi i rušyv iti.

Znov pokazałasie Sissel.

— Kudy ty?

— To mene kličut, ne tebe.

Vôn ničoho bôlš ne tłumačyv, zobrav usiu svoju odvahu, vyjšov na korydor i rušyv do pokoja Sissel.

Znakomy pokuj Sissel. Lampa svitiłasie na małom nočnôm stolikovi koło poduški. Kôlko razôv vôn uchodiv do siejoho pokoja zo spravami dla Sissel?

Teper ode ležała čužaja i starša kobiêta Krystina. Koło jeji stojała jejina pałka. Vona była odna, nichto jôj ne robiv nijakoji kryvdy, ale jeji očy svitilisie od čohoś nemožlivo hłybokoho v seredini.

Vona machnuła do joho.

Vôn odrazu pudyjšov do jijiê. Začynivšy dvery za soboju.

— Čom Hjalmar ne pryjšov, koli ja joho klikała? — spytała vona bez nijakoho vstupu.

— Ne viêdaju.

— Vôn napevno čuv. Vôn zvyčajno čuje siête, de b vôn ne byv. To Hjalmar mniê teper potrêbny, to tak ne pôjde...

Hallstein ne odvažyvsie zapytati, što tak ne pôjde. Jeji očy môcno horêli.

— De Hjalmar?

— Vyjšov kudyś, — skazav Hallstein. Vôn skazav siête jakby z perelaku i počuv, sto vono kiepśko zazvučało.

— Vyjšov kudyś. Jak vôn môh!

— Vôn pryjde ranicieju, — pospiêšlivo dodav Hallstein.

— Vôn tak skazav?

— Tak.

— Ranicieju. Što ty viêdaješ pro raniciu?

— Ničoho.

— Nu to buď ticho. Ranicieju? Ostav mene odnu! — złôsno skazała vona. — Škoda, što ja ne viêdaju... Ja tobiê vže siête hovoryła. Idi sobiê!

Vôn pudyjšov do dvery. Vona pudniała ruku:

— Ale koli ja postukaju, ty musiš pryjti. Ja ne mohu viêdati vsioho pro...

— Tak, tak, — skazav vôn i vyjšov na korydor. Koho vôn maje słuchati?

U velikum pokojovi ne było nikoho. Sissel, musit, była ciêły čas na kuchni. Vôn odčyniv dvery. Tak, Sissel sidiêła tam, operšysie ob stinu, i spała. Vôn trochi pobrazhav, ale vona spała môcno. Jomu samomu ne chotiêłosie spati, joho nosiło. Vôn podumav, kob potresti jeju i skazati jôj, ale peredumav i ostaviv jijiê. Vona spała z odkrytym rotom, jak ditia. Vôn usliznuvsie nazad do velikoho pokoja.

Minajučy spalniu, vôn učuv zvuk u seredini. Jomu, ošołomlanomu, zdałosie, što to byv divny zvuk. Vôn ne môh povstrymatisie, musiv tudy zahlanuti.