Odna z najbôlš popularnych literaturnych zabavuv na sviêti — stvoruvanie medyjami raznych spisuv i rankinguv najliêpšych knižok ostatnioho roku, ostatnioho desetiliêtija, ostatnioho stoliêtija čy naohuł ciêłoji historyji. Usiê v siête ochvôtno zabavlajutsie, a nekotory — jak, naprykład, vydavciê — to i dobre na siêtum zaroblajut, bo taki spisok čy ranking je naohuł pudkazkoju dla čytačov, što jim treba obovjazkovo pročytati. Nu bo chto ne choče pročytati najliêpšu knižku na sviêti abo v Franciji? Abo i deseť najliêpšych?

Až divo bere, što mniê dosiôl ne popavsie na očy taki ranking ni v „Nivi”, ni v „Časopisi”. Ja maju na vvazi ranking knižok, kotory vyšli na Biłostôččyni po-biłoruśki i/abo po-svojomu. Čom nichto nikoli ne dodumavsie, kob siête zrobiti?

Pokôlko na bôlšosť pytaniuv, kotory ja stavlu na Svoja.org, raniêj čy puzniêj prychoditsie odkazuvati samomu, to i na siête ja tože postarajusie dati svôj odkaz. Vôn trojisty. Na Biłostoččyni ne stvorujut spisuv najliêpšych biłoruśkich knižok, bo:

1. ni liêpšych, ni hôršych biłoruśkich knižok tam nema;
2. okrum autoruv i redaktoruv tam nichto ne čytaje biłoruśkich knižok, nu to skôl možna viêdati, dobry vony čy niê;
3. dobry biłoruśki knižki čas od času tam traplajutsie, ale nichto ne choče pokryvditi tych, chto piše chrenovy, tomu i rankinguv nema.

Pokôlko ode v Prazi ja ne bojusie, pokryvditsie na mene chto v Biłostoku čy niê, tomu ja zaproponuju štoś napodobi svojoho spisu vartych uvahi biłoruśkich knižok z Biłostôččyny. Ja nazyvaju jich knižkami, kotory mniê chočetsie perečytati (pročytati šče raz). Perečytuvanie — nekonečno môcna pôznaka dobroji literatury, ale napevno mucniêjša od nečytania naohuł.

Siêty spis bude dovoli subjektyvny. Ja ne tôlko što ne procytav usiêch biłoruśkich knižok na Biłostoččyni, ale i ne v stani naveť pryblizno skazati, kôlko vydavciôv zajmajetsie tam biłoruśkoju literaturnoju produkcijoju. Odčuvanie ode v Prazi takoje, što kažny, chto ne linujetsie vydati knižku po-biłoruśki abo pro biłorusuv po-pôlśki, raniêj čy puzniêj dostaje hrošy. Biłoruśkuj literatury na Biłostôččyni pohrožuje, u dodatok do braku času v čytačôv, šče i śmierć z przejedzenia.

Perebirajučy v pameti toje, što ja čytav protiahom ostatnich 30 liêt, ja zrozumiêv, što do deseti knižok u svojôm spisovi ja, musit, ne dotiahnu. Ale pjať zahołôvkuv naskrebłosie. Vony takije, u chronologičnum poradkovi jichnioji publikaciji:

1. Сакрат Яновіч, „Сцяна” (раман).
2. Надзея Артымовіч, „Сезон у белых пейзажах” (вершы).
3. Міра Лукша, „Ёсць” (вершы).
4. Віктар Стахвюк, „Багровы цень/Bahrovy tiêń” (вершы).
5. Міхась Андрасюк, „Белы конь” (раман).