Čołoviêk, kotory nikoli ne robiv pomyłok,
nikoli ne probuvav dosiahnuti čohoś novoho.
Albert Einstein
Ja postaviv siêtu cytatu Einsteina na počatku svoho tekstu pro pravopis pudlaśkoji movy, kob odrazu odchiliti obvinovačuvani, što ja choču tôlko pudkołoti ludi, kotory pišut po-pudlaśki z pomyłkami.
Jakraz naodvorôt — pudpirajučysie autorytetom Einsteina, ja choču pudkresliti, što na lubôj novuj dorozi čołoviêk povinion ličytisie z tym, što bude robiti pomyłki. A pisanie po-pudlaśki — to same takaja nova doroha, pro kotoru šče deseť liêt tomu perevažna bôlšosť ludi na Pudlašy i ne dumała, što vona je možliva i što možna jeju vyjti v sviêt, a ne v błudy.
Ale siêta cytata z Einsteina zusiêm ne označaje, što čym bôlš viête zrobite pomyłok, tym bôlš novoho dosiahnete. Niê. Pomyłki vybačalny na počatku dorohi, a nove dosiahajetsie tôlko posli toho, jak čołoviêk vže znajde bezpomyłkovy kirunok.
Načytavšysie raznych spuvčasnych pudlaśkich tekstuv, ja postanoviv zvernuti vvahu šyrêjšoji publiki na najbôlš typovy (najčastiêjšy) pravopisny pomyłki ludi, kotory (diakuj Bohu) zachotiêli stati hramotnymi v pudlaśkuj movi. Ja sam zachotiêv stati hramotnym značno raniêj za inšych (uže bôlš čym deseť liêt nazad), i tôlko tomu osmiêlujusie ode popravlati inšych, koročej dosviêdčanych, i pudkazuvati jim, jak naležało b pisati. Ja vpevniany, što čerez deseť nastupnych liêt bude ťma inšych ludi, kotory stanut učyti pudlaśkoji hramotnosti vsio novych ochôtnych, i ja tohdy vže nikoho ne budu nervovati...
1. Osnôvna klavijaturna pomyłka
Pravilno po-pudlaśki ne možna pisati, posłuhovujučysie vyłučno pôlśkoju abo biłoruśkoju (ukrajinśkoju) klavijaturoju, bo na siêtych klavijaturach nema pudlaśkich dyftonguv Ô, Ê, ô, ê. Nema tože takich symboluv jak Ď, Ť, ď, ť, kotory čas od času vystupajut u pudlaśkuj movi. Najprostiêjšy sposub, kob ne robiti siêtoji pomyłki — zainstalovati pudlaśku klavijaturu zo storônki Svoja.org. Instalacija zajmaje puvtory minuty.
Bo pisanie po-pudlaśki bez dyftonguv — to profanacija i sabotaž našoji movy!
2. Dyftongi vse pud akcentom
U pudlaśkuj movi dyftong use stojit u pryzvučnuj (akcentovanuj) pozyciji v słovi, a tomu, kob pravilno napisati nekotory słova, treba zavčasu viêdati, jak jich akcentujut (u prykładach ja poznačaju akcent u słovach bez dyftonguv, kob vyrazniêj pokazati, na čôm polahaje pomyłka).
Pravilno: bidá, poruvésnik, nediêla, podilíti, pudláśki, z didámi, polák, žýteli. Nepravilno: biêda, porôvesnik, nediela, podiêliti, pôdlaśki,z diêdami, pôlak, žytiêli.
3. Dyftong iê pišem i po mjahkich l, j
Pravilno: posliêdni, liêto, simjiê, jiêsti. Nepravilno: poslêdni, lêto, simjê, jêsti.
4. Ne zabyvajte pro jotaciju
Pravilno: jich, svojich, ukrajinśki, bojisko, pje, bje, beremje, zdorovje. Nepravilno: ich, svoich, ukrainśki, boisko, pie, bie, beremie, zdorovie.
5. Pozyčany słova z -ija/-yja
Pravilno: melodyja, Bułgaryja, racija, okazija, kolonija, geologija. Nepravilno: melodja/melodia, Bułgarja/Bułgaria, racja, okazja, kolonja/kolonia, geologja/geologia.
6. Ne mišajmo pryrôdnoho (dopełniacza) z davalnym (celownikiem)
Pravilno: pravopis pudlaśkoji movy; lita našoji ery; kovanie šaroji zozuli. Nepravilno: pravopis pudlaśkuj movy; lita našuj ery; kovanie šaruj zozuli.
U sytuaciji, koli nema lekcijuv pudlaśkoho pravopisu v školi, pravilno pisati po-pudlaśki možna poprobuvati naučytisie, čytajučy abo knihu „Čom ne po-svojomu?”, kotora šče prodajetsie v Biłostoku, Biêlśku, Hajnuvci i Simjatyčach, abo internetnu storônku Svoja.org, abo odne i druhie. Sudiačy po tôm, chto jakije pudlaśki teksty produkuje v interneti, ja perekonujusie, što jakraz čytanie zhanutych mnoju resursuv takuju normatyvnu rolu dla pudlaśkoho pravopisu vykonuje jak ne treba lepi :)
