Na siêtum tyžniovi mine 11 liêt, jak ja pereniôssie z Pôlšcy do Čechiji. Ja začav praciu v Svobôdnuj Europi v Prazi 1 kviêtnia 1998 roku. Halinka z chłopcima perejiêchała do Prahi v lipeniovi toho roku.
Uže bôlš čym puv roku, jak z Prahi na Biłostôččynu perejiêchali Tamara i Kostia Bondaruki. Nema z kim perekinutisie svojim słovom u weekendy.
Učora my z Halinoju i Maryloju pojiêchali do cerkvi, vyspovidalisie. Posli słužby, jak było v našuj zvyčci od deseti liêt, my pujšli na kavu do cukierni naprotiv cerkvy. Bez Bondarukôv. Smutno, nostalgično, pôstno. Na dvorê sobačy chołod, ni to kuneć zimy, ni to počatok vesny.
Ja, Maryla i Kostia v tôj samuj korčmiê
Byvało, posli słužby my z Bondarukami zachodili do cukierni, Tamara z Halinoju vypivali po dviê kavy, poka ne nahovorylisie za tyždeń, Maryla jiêła odkrytu kanapku (chlebíček) i kusok medovnika, popivajučy jabłyčnym sokom, a ja brav dva kiliški čyrvonoho čeśkoho vina (dvakrát po dvě decy, 2 x 200 g). Kostine pivo v blašanci stojało na stoliku i čekało, poka sam Kostia ne vernetsie z kitajskoji zabihałuvki, kudy vôn naohuł po nedilach chodiv po kitajśkie jiêdło na vynos. Potum, zaležno od nastroju, my abo rozjizdžalisie po svojich chatach, abo jiêchali vsiê razom do Bondarukôv na Barrandov, kob zjiêsti tuju kitajščynu, abo vybiralisie do nas na Ruzyně, kob poobiêdati tym, što pryšykovała Halina. Drôbny rytuały stodennosti, kotory čołoviêk naležnym sposobom dociêniuje tôlko tohdy, koli vony skônčatsie.
Naš dôm uže ode, u Čechiji — od jakichś pjati liêt my vže odčuvajemo, što vono tak. Tut pracia i našy diêti, tut bôlšosť simiêjnoho kłopotu. A teper, koli my kupili chatu koło Prahi, to dojšov šče kłopot z horôdčykom. Koli je kusočok zemliê, to možna i zapuskati koreniê...
Tamara i Kostia z Maryloju na jeji deń narodženia, serpeń 2006
A čym dla mene zostajetsie Biłostôččyna? Druhim domom? Niê. Ja vže zabyvsie, jak nam žyłosie v Biłostoku. Koli čołoviêk perestaje prychoditi štodnia do svoho domu čy kvartiry v bloku, koli perestaje odčuvati zapach miêstia, v kotorum žyv raniêj, toje miêstie chutko stajetsie jomu čužoje. Jakby to ne vôn sam tam žyv, a chtoś inšy. Ja maju same takoje odčuvanie, koli raz čy dva razy na rôk pryjizdžaju do svojiê raniêjšoji kvartiry v Biłostoku, kob odviêdati mamu. Mniê tut pryhadujetsie viêršyk danśkoho poeta Henrika Nordbrandta „Son ob matery”, jaki ja koliś perekłav dla tretioho numeru „Правінцыі”: «Цяпер разумею, што ты маеш на ўвазе, — сказала яна, — / кажучы, што калі чалавек вяртаецца / дык ніколі не трапляе ў той самы дом / нават калі толькі сходзіць у прадуктовую краму за рогам. / Нешта перайначылася. Нехта іншы ўжо пажыў там. / І нават тое, што гэта мог быць толькі ты сам / тут ні пры чым. / Нешта мяняецца ў рэчах, так што яны ўтвараюць / крывое люстра / або, магчыма, тэлескоп / у кожным разе чалавек бачыць сябе / з штораз большай адлегласьці».
Ja nikoli ne pytvsie mamy, a jak vona odčuvaje sebe v biłostôćkum blokovi. Jak u svojôm domi? I što vona dumaje pro tuju chatu, kotora zostałasie v Lachach...
Z braku jakohoś bôlš adekvatnoho słova prychoditsie skazati, što Biłostôččyna dla mene — Baťkuvščyna. Vysokošparne słovo, do kotoroho čołoviêk u takôj sytuaciji jak ja može dodumatisie sam, u subotni večur koło Prahi, ne zahladajučy v nijaku knižku z patryjotyčnoju lirykoju.
Ni Igor z Pavłom, ni Marylka ne pomniat Biłostôččyny tak, jak pomniu jijiê ja abo Halina. To dla našych diti i lepi. Prynajmi mniê tak dumajetsie. Jichni dôm — ode, u Čechiji. A Baťkuvščyna? Po čom vony budut odčuvati nostalgiju čerez, skažemo, 30 liêt, koli budut žyti de-leń u Italiji abo Kanadi?
