Zachotiêłosie mniê napisati kilka bloGuv pro nekotory Gramatyčny problemy pudlaśkoji movy. Štoraz bôlš ludi začynaje pisati po-pudlaśki, a pokôlko nichto jich ne včyv pisati po-svojomu v školi, to zrozumiêło, što vony vžyvajut raznych – skažemo odkryto: nenormatyvnych – pravopisuv. My na Svoja.orG proponujemo, jak nam zdajetsie, chorošu i obdumanu normu, i naveť pudlaśku Gramatyku z pravopisom my postavili na storônku zadarmo, ale ž my i rozumiêjemo, što diś nichto nijakich Gramatyk ne čytaje, bo zadovho i zatiažko. A tomu ja choču ode podati paru Gramatyčno-pravopisnych poraduv u trochi lokšuj formi, do kotoroji disiêjšy lude bôlš pryvykli, čym učorašni, tzn., takije jak ja.
Peršy bloG bude pro vžyvanie zvuku i Grafemy „g” u pudlaśkuj movi. Jak vy vže napevno zavvažyli, bez „g” my ne možemo v našuj movi obujtisie. Pišemo tak, jak hovorymo – „bloGa”, „Gramatyka”, „deGradacija”, „Grecija”, „Guma”... Faktyčno vsiê słova z „g”, kotory prychodiat do nas čerez pôlśku movu z anGielśkoji, francuśkoji, Grećkoji čy łacinśkoji, zachovujut v vymovi i napisani oryGinalne „g”. I takaja povinna byti norma. U pudlaśkuj movi vybuchnoje G ne redukujetsie do frykatyvnoho H, jak u biłoruśkuj abo ukrajinśkuj, a zostajetsie takoje, jak je.
Značyt, z usiêmi spuvčasno pozyčuvanymi z-za hranici słovami sprava jasna – zostajetsie oryGinalne „g”: doG, Grenada, GlasGow, Gravitacija, booGie-wooGie, etc.
A što z inšymi słovami, kotory my pozyčyli od inšych raniêj? U jakich słovach hovoryti i pisati „g”, a v jakich „h”?
Prosto treba takije słova vypisati i zapometati. Jich ne tak mnôho. Ot ja zaraz i vypišu, jak mniê zdajetsie, perevažnu bôlšosť pudlaśkich słôv, u jakich zostałosie „g”. To velmi fajny słova, a tomu ne bude nijakoho problemu, kob jich zapometati.
O-to vony (ja podaju pryzvuk pry kažnum słovi, a pry nekotorych i značenie po-pôlśki, bo dobre viêdaju, što na movnu intuiciju sered pudlašukôv vže ne možna spodivatisie):
basałýga (ktoś zwalisty), čemergiés (samogon), galóš, gárneć (naczynie o pojemności 4 litrów), gaz (nafta), gazník (lampa naftowa), giemzá (gatunek skóry), giez, gílza, gíra, glans, głuchí, głúša (knieja), gmína, gniády, gomzá (kawał masła albo sera), gorýcia – gôr (jedwabna nitka do wyszywania), graf, grafínia, gráfka (agrafka), grúby, gulgotáti, gumák (wóz na gumowych kołach), gurýsta nohá (stopa z wysokim podbiciem), gvjázda (do kolędowania), ogałúšyti (poobrywać), ogaráčyti (usiąść okrakiem), sołygáti (szybko połykać), vagováti (niedomagać), gałóša (nogawka), gamóła (tępak), grácy (gracki), dzýga (bąk - zabawka), zagrubiêti (zajść w ciążę), sóvgatisie (ślizgać się), sóvganka (ślizgawka), glísty, gúla, gúzik, guź, gánok, légar, gábli, gilgotáti (łaskotać), gorsét, grunt, gumôveć, kolegovátisie, obcéngi, głušéć, gápa, garága (ktoś nieforemny), giégnuti (odwalić kitę), gozď, łágotki (łakocie), ógier, pódług (według; w porównaniu z), gruchotáti, gzítisie, žegnátisie (czynić znak krzyża), angiélśki, bagáž, bázgrati, cégła, cýngiel, fastrýga, fatygovátisie, fíga, koléga, môzg, nagábati, švágor, gandóryti (gawędzić).
U pudlaśkuj movi je pary słôv, u kotorych musovo odrôznivati „g” od „h”, kob zrozumiêti, pro što ide rozhovôr. Naprykład: gôr (jedwabna nitka do wyszywania) – hôr (dopełniacz słova „hory”); góli (gole) – hóli (gałęzie). Rozumiêjete vže, nakôlko „g” važne dla našoji movy?
Do nastupnoho Gramatyčnoho bloGa.
