Jak dobre ne planovati zamnôho napered!
Ja zahlanuv u svôj blog z-pered roku, u kotorum pudsumovuvav rôk 2010 i planovav nekotory rečy na 2011. Z polohkoju pročytav svôj minułorôčny plan:
Liêtom chočetsie pojiêchati na odnu vysokoprofilnu mižynarodnu lingvistyčnu konferenciju i postaviti tam usiêch na ušach svojim dokładom pro novu schôdniosłovjanśku movu. (...) Chočetsie taksamo latoś pobyti na Biłostôčyni, odviêdati zo sto našych vjosok i horodkôv i zrobiti z pjať tysiač zdymok našych ludi i krajoviduv. (...) I chočetsie šče v siêtum roci znajti z tyždeń času, koli možna było b nikudy ne rypatisie i ne skakati, a prosto poležati pupom uverch i oddychnuti...
Ot že, možna skazati, što ja siêty plan vykonav na procentuv 80-90!
Na vysokoprofilnu mižnarodnu konferenciju ja pojiêchav i pro pudlaśku movu rozkazav. Na ušach tam nichto od skazanoho mnoju ne chodiv, ale ne v tôm była rêč. Rêč była v tôm, što pro pudlaśku movu naukovy sviêt doznavsie na najbôlš viêdomum socijolingvistyčnum i dyjalektologičnum mižnarodnum forumi – konferenciji Methods in Dialectology, kotoru štyrnadcety raz zorganizovav University of Western Ontario v Londyni, Kanada. Ja na siêtum forumi byv odinym nenaukôvciom, kotoromu tam pozvolili vystupiti. I ja, musit, byv odinym udiêlnikom konferenciji, kotory opłativ usiê košty podorôža i udiêłu zo svojeji kišeni. Za vsiêch inšych tam płatili universytety i movoznavčy instytuty. A za mene ne miêv chto zapłatiti – Akademija Pudlaśkoji Movy šče ne povstała. Simiêjnomu budžetovi Maksimjukôv moja pojiêzdka v Kanadu koštovała $2500.
Na Biłostôčyni ja tože pobyvav, i to až ciêły miêseć. Sto vjosok i horodkôv odviêdati ne vdałosie, ale do deseti ja zahlanuv. Zrobiv bôlš za 1000 zdymkuv. Zapisav 20 hodin audyjomateryjałuv i bôlš za hodinu videorolikuv. Bude z čym rozbiratisie, koli začnu siêty rečy opraciovuvati i puskati v chôd. Ale pro siête – poka što ša...
A pud samy kuneć siêtoho roku mniê vdałosie znajti tyždeń času, kob poležati pupom uverch i oddychnuti. Jakraz teper siêtym zajmajusie – ležu pupom uverch, čytaju oeuvres complètes francuśkoho autora, jaki nazyvajetsie Jean-Christophe Grangé (u rosijśkich perekładach), i pišu blogi na Svoja.org u pudsumovanie roku.
Z zaplanovanych rečuv u 2011 zdiêjsniłasie šče odna – u Minśku v červeni vyjšła moja knižka esejistyki „Словы ў голым полі”, a v veresni ja zjiêzdiv do Minśka na prezentaciju knižki v kniharni „Логвінаў”. Vyprava do Minśka koštovała mene koło $1000. I paid my way, jak kažetsie deś u Šekspira.
Ale v kažnum roci najcikaviêjšy, zrozumiêło, takije spravy, kotory zdarajutsie z naskoku, bez poperednich planôv. Takoju spravoju dla mene v 2011 byv pudlaśki perekład noveli Oksany Zabužko „Kazka pro kalinovoho svistiolika” na prôśbu Asi Stelmašuk z Biłostoku, a potum Asin spektakl na pudstavi moho perekładu na Sceni Ščyty, same tohdy, koli ja zo svojimi divčeniatami byv na Biłostôčyni! Toje, što z počatku vyhladało jak intelektualna provokacija i avantura, stałosie čy ne najjasniêjšym punktom kulturnoho sezonu 2011 na Pudlašy i odnym z milovych stovpôv na dorozi kulturnoji emancypaciji pudlaśkich biłorusuv.
Z simiêjnych rečuv, jakije pryjemno vspomniti, byv deń narodženia babci Oli v Biłostoku (jôj spovniłosie 79 liêt) i 50-liêtije šlubu babci Nadi i diêda Petra v Biêlśku. Obiêdvi imprezy byli v lipeniovi, a tomu my z Halinoju i Marylkoju miêli okaziju pobačytisie z reštoju simjiê.
U Biêlśku v lipeni naša Marylka deveť dion chodiła na etnografičny varštaty do Muzeju Eli i Darka Fijonikuv u Studzivodach. To było napravdu velikie perežyvanie, jak dla jijiê, tak i dla nas. Ja zapisav koło pjati hodin interviju z Darkom pro joho zaniatki našoju movoju i kulturoju – poka šče ne perepisav nahovoranoho na papiêr, ale zroblu siête persym dovhom u 2012. Chočetsie z siêtoho zrobiti jakojeś solidne vydanie.
My z divčeniatami dva razy pobyvali v Rutci koło Dubič Cerkovnych, u hostiach u našoho znakomoho zo studenčkich časôv, Petra Bahrôvśkoho, i joho žônki Eli. My tože poznakomilisie z słavnoju na ciêły sviêt šeptuchoju (faithhealer) Hannoju z Rutki.
Na Svoja.org tože odbylisie dviê varty zhadki podiêji v 2011. U listopadi Alik narešti zapustiv u chôd pudlaśki forum „Tut možna po-Svojomu”. A v styčniovi ja začav pisati tak zvany „gramatyčny blog” (g-Blog), de starajusie uporadkovati i spopularyzovati naš spôlny kodyfikacijny projekt. U 2013 roci budem odznačati 500-liêtije Pudlaša (u 1513 było stvorane pudlaśkie vojevôdstvo v Velikum Kniastvi Litovśkum), a tomu do siêtoho jubileju chotiêłosie b oformiti pudlaśku movu „na błysk i glanc”, jak u formalnum aspekti (pryznanie jôj statusu osôbnoji movy mižnarodnoju lingvistyčnoju spulnotoju), tak i v praktyčnum (vydati kilka knižok po-pudlaśki v kodyfikovanum pravopisi).
Što šce varto pryhanuti z minajuščoho roku „in plus”? Nu, naprykład, perepisy v Pôlščy i Čechiji, de termin pudlaśka mova, jak zdajetsie, peršy raz pojavivsie v demografičnych statystykach.
A što zapometałosie z minajuščoho roku „in minus”? Pered usiêm postavlenie bezhramotnych dorôžnych tabliciuv u gmini Vôrla. Odčuvanie v mene takoje, što bôlšosti biłoruśkich dijačôv starejšoho pokoliênia na Biłostôčyni totalno naplovati na autentyčnu biłoruśkosť, a ličytsie jim tôlko toje, što akceptujut funkcyjoniêry v Varšavi i na što dajut z Varšavy hrošy. Ja nedavno pohlediêv materyjał TVP pro tyje neščasny tablici v Vôrli (zroblany, zrozumiêło, našymi chłopcima v Biłostoku). Bôlš žałosnoho spektaklu ne možna sobiê i ujaviti. Po-perše, nichto v tôj peredačy i ne zaiknuvsie ni razu, što bôlša časť nibyto „biłoruśkich” napisuv na dorôžnych znakach ne peredaje ni literaturnoho, ni pudlaśkoho zvučania nazvuv vjosok. Po-druhie, okrum odnoho čołoviêka z Košelôv, usiê inšy tubylci hovoryli na literaturnuj movi abo na movi, kotora jim ujavlajetsie jak literaturna. Pytanie, kotore potrebuje vyraznoho odkazu i kotore Svoja.org bude povtorati raz-po-raz: To lude v Vôrli stydajutsie odozvatisie po-svojomu, čy našym chłopciam z televiziji v Biłostoku baťkôvśkie słovo staje poperek horła?
