dach D. -
u 1. dach (
część budowli lub pojazdu osłaniająca je od góry); vsie budynki uže pud
dachom; 2.
przen. dom; biêdna baba i
dachu nad hołovoju ne maje;
fraz.
pud odnym dachom žyti wspólnie mieszkać w jednym domu
dachôvka D. -
i dachówka; u nas uže mało sołomoju kryjut, a najbôlš
dachôvkoju dalečêń tylko w M. duża odległość, droga; de ž vy takuju
dalečêń pichotom pôjdete, my vas koniom pudvezemo
daléki comp.
daliêjšy 1. daleki, znajdujący się w dużej odległości; rozkazuvav, jak žyvut lude v
dalekich krajach; 2. nie związany uczuciowo, obcy; vôn mniê zusiêm
daleki;
fraz.
daleki svojak daleki krewny; choč i
daleki svojak, ale na vesiêle poprosiv;
daleka doroha długa podróż; pojiêchav
v daleku dorohu;
daliêjšy čas potem, dalsze czasy; robotu odłožu
na daliêjšy čas daléko comp.
dálej //
daliêj j.p. daleko;
fraz.
zajti daleko dużo osiągnąć; kažut, što Saša
daleko zajšov, vôn teper inžyniêrom robit; 2.
oddalenie w czasie; šče
daleko Ilija, vyžnu i ja; zobačym, što
dalej bude; 3. najpóźniej;
najdalej za tyždeń žniva načnutsie
dalibôh ndm. wyrażenie przysięgi;
dalibôh, ja vam pravdu kazav
dáma dama, figura w kartach
dar j.p. dar;
fraz.
dar Božy darémni 1. darmowy, coś, co otrzymuje się bez zapłaty;
fraz.
daremniomu koniovi v zuby ne zahladajut; 2. nie przynoszący rezultatów;
daremnia tvoja robota
darémno przysłówek od daremni
w obu znaczeniach darémščyna coś, co można wziąć za darmo lub tanio kupić, okazja;
daremščyna popała, za para hrošy dobry čoboty kupiw
dármo p. daremno,
fraz.
ne z darma nie za darmo
darmojiêd D. -
a darmozjad; ne budu
darmojiêda hodovati
darováti przebaczać winę; ja
ne dáruju jomu za toje
darýti darować, składać dary; mołoduju vesiêlniki
daryli dátisie pozwolić pokonać się, oszukać się; to što, ty jomu
dasísie?;
fraz.
datisie vo znaki dokuczyć; neviêstka
dałasie mniê
vo znaki daváti ndk.
dáti dok.
1 os.
dajú 2 os.
dajéš; 1. przekazać
komuś coś; mati
dała synovi hrošy na rubašku; susiêd
dav konia na deń poorati; za takoje barachło i złomanoho hroša
ne dam; 2. podać, wręczyć, zapewnić; piśmo
dajte Koli;
dajte pjať kil soli i kilo cukru;
dali nučliêh; 3. płacić; za ovečku
dav tyšču złoty; 4. pozwolić na coś;
dav diêtiam, kob po hołovie ne chodili; 5. proponować; za chatu
davav sto tysiač; 6. przyznać, powierzyć; z počatku
dali jomu dobru robotu, a posli vykinuli;
fraz.
dati hołovu odrubati być pewnym czegoś;
daj Bože życzenie pomyślności,
spełnienia daj Bože, kob było, jak vy kažete; no to
daj Bože! — pjiête na zdorovje;
jak Bôh dasť może się spełni;
jak Bôh dasť, to pryjiêdem na chrystiny; 7. (
w trybie rozkazującym) rozpocząć;
davajte, budemo kositi!; 8. pobić
kogoś;
daj jomu tak, kob ciêłe žycie pometav;
dav jomu kułakom v plečy;
fraz.
dati spokuj zostawić kogoś w spokoju, nie myśleć o czymś;
daj spokuj, i tak z toho ničoho ne bude
davítisie 1 os.
davlúsie dławić się;
fraz.
kob ty udavivsie, tôlezno hrošy maješ i vse tobiê mało
dávni comp. -
iêjšy dawny, pochodzący z minionych czasów; staryje lude rozkazujut, jak v
davnich časach było
dbáti troszczyć się, dbać; dobra žônka
dbaje o svoho čołowiêka;
fraz.
chto dbaje, toj maje de 1.
zaimek będący okolicznikiem miejsca; idi tudy,
de dosiôl byv; 2. dokądkolwiek;
de ne pôjdeš, vsiudy toje same;
fraz.
de nebuď gdziekolwiek; robotu
de-nebuď sobiê najdu;
de očy ponesut byle gdzie; tak uže mniê toje vsio nadojiêło, što pujdu
de očy ponesut;
buď-de gdziekolwiek, byle gdzie; postav stołka
buď-de;
de tam nie, nieprawda; była ty v horodi? —
de tam, času ne miêła;
de-ne-de miejscami;
denede w pšenici de-ne-de kokôl roste