Prezydent Biłorusi Aleksander Łukašenka, pudsumovujučy vybory v mistiovy soviêty, kotory odbylisie 25 kviêtnia, skazav, što „naperedi v nas osnôvna kampanija”. Zrozumiêło, vôn miêv na vvazi prezydenćku kampaniju. Łukašenka dodav: „To bude velmi tiažka kampanija. Velmi tiažka. I koli v siêtuj kampaniji pryjdetsie brati vdiêł diêjuščomu prezydentovi, to vona bude šče tiažêjša”. Što ne daje spokôjno spati Łukašenkovi do takoho urovnia, što vôn nibyto šče i ne viêdaje, iti na prezydenćki vybory čy niê?

Jarmošyna vže hotova

Kirovnička Centralnoji komisiji po vyborach i referendumach Lidzija Jarmošyna zajaviła, što dosviêdčanie, nazapašane pudčas mistiovych vyboruv, bude vykorystane v prezydenćkich vyborach.

Mistiovy vybory 25 kviêtnia projšli hładko, pud povnoju kontroleju režymu. Na čuť ne 22 tysiačy mistiôv v lokalnych soviêtach potrapiło ono 10 (deseť) opozicijnych kandydatuv.

Najvažniêjšy v vyborčuj kontroli dla režymu, jak zdajetsie, dva elementy: a) povna sekretnosť procesu registraciji kandydatuv i možlivosť odsiêjuvania kandydatuv vže na siêtum etapi, z pryčyny „несапраўднасьці” podpisuv u pudtrymku nevyhôdnoho dla vłady kandydata; b) povna sekretnosť pudličania hołosôv učastkovymi vyborčymi komisijami (nijaki observatory ne mohut proviêryti vynikuv hołosovania na osnôvnum, učastkovum urovni). Usiê inšy elementy vyborčoji technologiji majut druhoradne značenie.

A tomu, zdavałosie b, čoho vže Łukašenkovi narykati? Odinoju problemoju dla joho povinno znov byti, kôlko hołosôv „oddati” Aleksandrovi Milinkievičovi, kob vyniki vyboruv vyhladali bôlš „po-europejśki”... Tym ne menš, vôn nepokojitsie. Čym? Napevno ne tym, što Zachud ne pryznaje siêtych prezydenćkich vyboruv jak demokratyčnych. A pered usiêm tym, što Rosija, jakaja movklivo pryznavała vsiê joho poperedni „eleganćki peremohi”, siêtym razom može ne promovčati.

Čom Rosija može ne promovčati?

Prosto tomu, što vsiê inšy argumenty, kotory Kreml probuvav vykorystovuvati v svojôj ihrê z Łukašenkom, tak napravdu ne dali Moskviê toho, čoho vona chotiêła — to značyt, pryvezania Biłorusi namertvo do rosijśkich polityčnych i ekonomičnych interesuv.

Što b ne skazati pro polityku Łukašenki, to dovoditsie pryznati, što vona była suverenna i nezaležna od Moskvy v svojich klučovych i kardynalnych pytaniach. Schotiêv Łukašenka prystupiti do Schodniôho Partnerstva — uziav i prystupiv. Ne schotiêv Łukašenka prodavati strategičnych industryjalnych obiêktuv Rosiji — to i ne prodav. I Łukašenka povnostieju kontroluje osnôvny kozyr Biłorusi — jeji tranzytnu rolu dla tovaruv i paliva z Rosiji v Europu i nazad — tak što Moskviê dovoditsie budovati gazovy truboprovôd po dniê Bałtyćkoho mora, kob choč trochi obłamati vpertoho biłoruśkoho „sojuznika”.

I siêtu vpertosť osoblivo vyrazno vidno teper, koli ukrajinci vybrali prezydentom Viktora Janukoviča, i nastupiło velikie potepliênie v stosunkach pomiž Kijevom i Moskvoju. Ot že, z Ukrajinoju Kremlovi vdałosie, a z takoju Biłorusieju ne mohut dati sobiê rady... A do toho Łukašenka stav mišatisie do eurazijśkoji polityki Kremla i vziav na svojiê charčê skinutoho prezydenta Kirgizstanu Kurmanbeka Bakijeva, kob vykorystati joho jak kartu v polityčnuj ihrê z Kremlom. To značyt, Łukašenka perestav ihrati vyłučno v durnia, što vôn robiv z Moskvoju do siêtoji porê, a zachotiêv vujti do bôlš skomplikovanoji ihrê i pohrati čy to v tysiaču, čy to v 3-5-8.

Inačej kažučy, Łukašenka ne tôlko što sam ne perejšov na vypłatu v rosijśkich rublach z centralnoho banku v Moskviê, ale i stav mišatisie do toho, jakuju vypłatu i na kôlki času majut otrymuvati inšy prezydenty z postsoviêćkoji terytoryji.

Siêtoho i podôbnoho nazbirałosie dostatočno, kob centralny bank v Moskviê napovažno zadumavsie, a čy varto daliêj finansovati teperyšni biłoruśki režym.

Čy data prezydenćkich vyboruv maje značenie?

Podług biłoruśkoji konstytuciji, vybory prezydenta naznačajutsie Pałatoju peredstavnikôv ne puzniêj čym 5 miseciôv i provodiatsie ne puzniêj čym 2 miseciê pered kunciom povnomôctva poperednioho prezydenta. Povnomôctvo Łukašenki na teperyšni prezydenćki termin začałosie v deń, koli vôn złožyv prezydenćku prysiahu posli ostatnich vyboruv — 8 kviêtnia 2006.

Značyt, ostatnim konstytucijno možlivym terminom prezydenćkich vyboruv v Biłorusi je nediêla 6 lutoho 2011. Pałata peredstavnikôv mohła b naznačyti takije vybory ne puzniêj čym na počatku korostenia (pazdziernika) 2010.

Čy to dobra data dla vyboruv z punktu hledžania Łukašenki? Dobra. Koli b na siêtych vyborach mieli povtorytisie protesty protiv joho pereobrania, to seredina zimy — najliêpša pora, kob takije protesty neutralizovati i minimalizovati. Łukašenka vže i vykazavsie v takôm sensi, što vybory odbudutsie deś na počatku 2011 roku.

Ale nekotory kažut, što dla Łukašenki lepi provoditi vybory deś osenieju, koli šče ne začalisie morozy i ludium ne treba obohryvati kvateruv. Jak toj kazav, Moskva ne dasť gazu i Łukašenka tohdy propade jak rudaja myš.

Koli vybory budut osenieju, to značyt, što Pałata peredstavnikôv povinna zobratisie v červeniovi, kob naznačyti osiênniu datu. Teoretyčno siête možlive, ale navrad čy Łukašenka bude tak spišati i pokazuvati, što vôn napravdu bojitsie i narodnoho nezadovolenia, i Moskvy z jeji Gazpromom.

Jak mniê zdajetsie, u Łukašenki chvatit hrošy, kob obohryvati ludium kvatery po povnuj prohrami i do lutoho (biłoruśki centralny bank same vypuskaje obligaciji na 2 milijardy dolaruv), a koli ne chvatit hrošy, to vôn bude brati rosijśki gaz z truby i bez hrošy (tiažko ujaviti, kob Gazprom u zimovy čas nazusiêm zakrunuv kran z gazom, kotory ide čerez Biłoruś u Pôlšču i Nimečynu).

Chto bude kontrkandydatom Łukašenki?

Zdajetsie, što ideja „odinoho” kandydata od opozyciji vže odžyła svoje, i teper bude mnôho ochvôtnych „odinych” kandydatuv od opozyciji, prynajmi na etapi chotiênia. Ale osnôvnoju pereškodoju dla takich pretendentuv stane vymoha zobrati 100 tysiač podpisuv u svoju pudtrymku.

Ostatni mistiovy vybory pokazali, što opozycija jak ne miêła považnych organizacijnych strukturuv u provinciji, tak i ne maje. Značyt, tak napravdu podpisy za opozycijnych kandydatuv budut zbiratisie v Minśku i nekotorych obłasnych horodach. Tut usiê šeregovy opozicijny bojciê budut vykorystany i, na žal, ne vsiêm ochvôtnym siêtych bojciôv chvatit.

Realno hlanuvšy na spravu, dostatočnu kôlkosť podpisuv zberut 2-3 opozicijny kandydaty. Značyt, koli vziati Łukašenku i joho sparring-partnera i polityčnoho błazna Siarhieja Hajdukieviča (kotoroho Łukašenka bere na vypadok, koli b opozycija totalno ne pujšła na vybory), razom bude 4-5 kandydatuv.

Chto?

Najbôlš virohôdno, Aleksander Milinkievič, kotory maje bojciôv v svojôm „Ruchovi za Svobodu” i bôlšu častku Biłoruśkoho Narodnoho Frontu tože za soboju.

Velmi virohôdno, što šče bude kandydat od kampaniji „Hovory pravdu”, kotora zjaviłasie zusiêm nedavno, ale vže vidno, što vona maje dostatočny finansovy zasoby, kob zobrati 100 tysiač podpisuv. Jakby naturalnym liderom siêtoji kampaniji diś je poet Uładzimir Niaklajeu, a tomu chutčêj za vsio to vôn bude tym četvertym kandydatom. A može i ne vôn, a chto-leń inny, poka šče schovany za Niaklajevom...

Chto bude pjatym? Davajte pokinemo siête pytanie odkrytym. Pro što budemo pisati osenieju, koli vže nini pokažemo vsie karty?