8 serpnia ja vernuvsie z Kanady, definityvno zakônčyvšy svojiê sioholitni vakaciji. Vernuvsie zmorany do nemožlivosi kanadśkoju pohodoju v Toronto i v Londyni (provincija Ontaryjo). Temperatura tam była štodnia 25-30 hradusuv Celsija, a vilhôtnosť poviêtra – 100%. Čołoviêk na dvorê ciêły čas čuvsie jak u sauni. Chołodok byv tôlko v sklepach, autobusach i vagonach metro. A vo vsiêch inšych mistiach – var.
Dva čy try dniê stichami išov došč, ale vôn tože ne davav nijakoji prochołody i polohki. Jak tôlko došč perestavav, začynavsie var. To vsio čerez toje velikie oziero, Ontaryjo, kotore stabilizuje mistiovy klimat na urovni sauny. I tak tam povtorajetsie v kažne liêto, jak skazav mniê Vjačesłav Kovalov z Toronta, emigrant z Biłorusi, u domi jakoho ja perenočovav try nočy.
Konferencija, na kotoruj ja vystupav z prezentacijeju na temat The standardization of a Latin-based orthography for Podlachian, była organizovana Univerytetom Zachodnioho Ontaryjo (University of Western Ontario). Siêty universytet ne tôlko znachoditsie v horodi, jaki nazyvajetsie London, ale i rozpołožany nad rêčkoju, jakaja nazyvajetsie Thames. Budynki universytetu postavlany v chrên-znaje-jakôm stylovi (neogotyćkomu?) i vsiê majut šaru obliciôvku. Moja konferencija odbyvałasie v budynkovi, jaki nazyvajetsie Talbot College.
Konferencija „Methods in Dialectology”, jakaja odbyvałasie v kanadškum Londyni vže štyrnadcety raz, je najvažniejšoju mižnarodnoju konferencijeju v problemach dyjalektologiji i socijolingvistyki. Na jôj naohuł vystupajut najsłavniêjšy mižnarodny dosliêdčyki i autorytety v siêtych naukach. Jak tudy popav ja z našoju pudlaśkoju movoju?
Latoś na konferenciji byv odin deń (workshop), prysviačany standartyzaciji pravopisuv raznych dyjalektuv. U siêtum workshop’i mohli vziati udiêł ne tôlko profesijonalny lingvisty, ale i language activists, to značyt, osoby takije jak ja. I ja pokorystavsie siêtoju šansoju. Ale jak mniê zdajetsie, ja tam byv vsio-taki odinym „movnym aktyvistom”, kotoroho organizatory dopustili na konferenciju „Methods in Dialectology 14”. Musit, velmi jim sverbiêło, kob doznatisie, što odbyvajetsie z pudlaśkoju movoju i čom.
Konferencija tiahnułasie pjať dion, od 2 do 6 serpnia, ale ja pryjiêchav z Toronta do Londynu tôlko na pjatniciu 5 serpnia, koli odbyvavsie môj workshop. I dobre zrobiv. Spyros Armosti, mołody grećki lingvist z Kipru, kotory byv na konferenciji vsiê tyje poperedni dniê, skazav mniê, što naš workshop byv najcikaviêjšy z usioji imprezy v Londyni, a na inšych dokładach, na jakich vôn pobyvav u inšy dniê, možna było zasnuti. Spyros peredstavlav podôbny temat, jak ja – vôn hovoryv pro rozpraciôvku osôbnoho pravopisu dla dyjalektu grećkoji movy na Kipry, jaki velmi môcno odrôznivajetsie od literaturnoho standartu (novo)grećkoji movy. Vôn tože, jak ja dla dyftonguv u pudlaśkuj movi, dla svoho pravopisu vykorystav grafemy z dyjakrytykami, jakich nema v standartnum alfabeti.
Z prezentacijuv u naš deń mniê osoblivo zapometałasie odna pro standartyzaciju pravopisu movy Cayuga (na jakoj hovoryt z deseť tysiač kanadśkich irokezuv u rezervaciji). Nakôlko ja zrozumiêv, hołôvnoju pereškodoju dla promotoruv piśmennosti sered irokezuv je jichni duchovy provodyr i prorok, jaki nazyvajetsie Handsome Lake (Hože Oziero), kotory vykazavsie pro edukaciju na rôdnuj movi natôlko nejasno, što nichto ne znaje – pudtrymav vôn jijiê čy zaboroniv.
Potum šče byli fajny prezentaciji pro standartyzaciju pravopisuv nekotorych movuv Papuji-Novoji Gvineji i Bangladešu (John M. Clifton) i pro prôbu stvorênia pravopisu dla kreolskich dyjalektuv angielśkoji movy v baseni Karibśkoho mora (Ken Decker). Ja nazyvaju nazviska siêtych dvoch movoznavciuv, bo znakômstvo z jimi na konferenciji było dla mene velmi važne. Obadva naležat do lingvistyčnoji organizaciji SIL International, kotora koordynuje mižnarodnu identyfikaciju i klasyfikaciju vsiêch novych movuv na sviêti. A vže bôlš čym puv roku na websajti SIL International čekaje moje podanie ob mižnarodnum pryznani pudlaśkoji jak osôbnoji movy (individual language). Decyzija maje byti v styčniovi 2012.
Nu i, zrozumiêło, odnym z najjasniêjšych punktuv konferenciji „Methods in Dialectology 14” była moja prezentacija pravopisu pudlaśkoji movy podług standartu Svoja.org. Ale ja ne byv egojistom i rozkazav tože pro inšy pravopisy našoji movy, jak kiryličny (Fijonik), tak i łaciničny (Stachvijuk). Ja ne skryvav pered mižnarodnymi lingvistami, što pravopisuv pudlaśkoji movy na disiêjšy deń u nas bôlš, čym hramotnych ludi u siêtuj movi. I jak prykład osoblivych stosunkuv pomiž pravopisom i hramotnostieju na Pudlašy, ja zacytovav spravu dodatkovych nazvuv „po-biłoruśki” na dorôžnych znakach u gmini Vôrla.
Vyhladaje na toje, što materyjały z našoji konferenciji budut opublikovany knižkoju. Nu što ž, požyvem – pobačym. U kažnum razi, môj artykuł pro našy dyftongi i nazvy vjosok u gmini Vôrla vže hotovy. Teper nas čekaje, jak toj kazav, mižnarodny rozhołos.
I tôlko vernuvšysie z žežkoho Londynu do žežko-vilhôtnoho Toronta v subotu 6 serpnia, ja narešti zrobiv najvažniêjšu rêč, jakuju miêv zrobiti v Kanadi – kupiv dviê sukiênki jak prezent na devjaty deń narodženia dla dočki. Značyt, daliêj možna spokôjno čekati i rozhołosu, i vsioho inšoho...
