POĆECHA POETOWI

Śćekleni wětrów obłómało
Strómy owocnej zahrady?
Tela sňeha napadało?
Ňebudźeš už nigda młady?

Zaś budu řéky śe rozléwać
Pod wélhkym nebém wesna.

Ňebudźe će? No budźe spjéwać

Twoja pěsňa.

Óndra Łysohorsky, Taškient, 26.12.1942

Słovjanśki movy velmi podôbny odna do odnoji, a tomu słovjanin, pročytavšy siêty viêršyk, zbôlšoho zrozumiêje, pro što jde rozhovôr.

Odnak kažna słovjanśka mova maje i svojiê niuansy, kotory bez słovnika abo adekvatnoho perekładu zostanutsie v čômś istotnum nezrozumiêły dla inšych bratôv-słovjanuv. Nesumniêvno, tak je i v siêtum vypadkovi.

[1] Óndra Łysohorsky, 1949	[2] Óndra Łysohorsky na Bratysłavśkum Zamku, 1963	[3] Serpeń 1988: Óndra Łysohorsky z žônkoju spotykajetsie z vydavciami svojeji poeziji P. Ganom i J. Marvanom na čechosłovaćko-austryjśkuj hranici
[4] Okładka knižki Óndry Łysohorskoho „Lašsko poezyja 1931-1977”, Köln-Wien 1988	[5] Okładka knižki „Bard sweho ludu / Euro lašsky poeta Óndra Łysohorsky“, Ostrava 2009	[6]

O-to môj pudlaśki perekład siêtoho viêršyka, zroblany na chutku ruku:

POTIÊCHA DLA POETA

Bušovanie vitrôv obłamało
Slivovo-jabłyčny sady?

Tôlizno sniêhu vpało?
Nikoli vže ne budeš mołody?

Budut znov rêki vylivati
Pud mokrym nebom navesniê.

Ne bude tebe? Ale budut spivati

tvojiê pisniê.

Na jakôj movi, zapytajete, napisany viêršyk u oryginali?

Na laśkuj movi.

Bôhme, ne łhu.

Nakôlko mniê vjadomo, to historyčno peršy perekład z laśkoji movy na pudlaśku. Z čym usiêch čytačôv „Časopisa“ pozdorovlaju.

Chto taki Óndra Łysohorsky?

Óndra Łysohorsky — literaćki pseudonim. Poet laśkoji movy vrodivsie v mjastečku Frydek-Mistek koło Ostravy v 1905 roci jak Ervin Goj. Vôn byv devjatym ditiatom u simjiê mistiovoho gurnika i hutnika.

U rôdnuj storoniê Łysohorskoho žyli čechi, słovaki, polaki, niêmci i žydy. Zrozumiêło, na takôm polityčno-nacijonalnum pohraničy byli i lude, jakije nad svojeju „kategoryčnoju“ prynaležnostieju do jakojiś nacijonalnosti ne zadumuvalisie, bo jim takaja prynaležnosť ne była do ničoho prydatna.

Movna sytuacija v siêtum krajovi była ne menš składana, jak nacijonalna. Što tyčytsie „povnovartosnych“ movuv, jakije obsłuhovuvali osviêtno-administracijnu systemu v tôj storoniê, to Łysohorsky byv dvuchmovny od diêtstva. Vôn chodiv do nimećkoji pudstavôvki i nimećkoji gimnaziji v Bohumini i Ostravi, potum perejšov do čeśkoji gimnaziji v Frydek-Mistku. Posli matury včyvsie nimećkoji, francuśkoji i čeśkoji movuv u nimećkum universyteti v Prazi i studyjovav slavistyku v čeśkum Karlovum Universyteti. Odnočasno chodiv na universytećki zaniatki z angielśkoji filologiji, literaturnoji komparatyvistyki i historyji mastactva i filozofiji. Svoju universytećku učobu Łysohorsky zakônčyv dyplomnoju pracioju pro vybitnoho nimećkomovnoho poeta Rainera Mariu Rilke.

Ale v Łysohorskoho była i tretia mova — „svoja“ — na jakôj vôn hovoryv z baťkami, bratami, sestrami i naohuł z autochtonami toho čeśko-nimećko-pôlśkoho (šlonśkoho) pohraniča. Jak kažna mova, jakôj u historyji ne pošychovało stati piśmovoju movoju, vona ne miêła jakojiś odnoji, ohulnopryznanoji nazvy. Movoznavci movu siêtoho pohraniča opisali i zaklasyfikovali jak „verchnioostravśki dyjalekt čeśkoji movy“. Ale siêta movoznavča klasyfikacija nijakim sposobom ne pomohła umirajuščuj hovôrci, jakaja nevmôlno „rozmyvałasie“ pod tiskom nimećkoji, pôlśkoji i čeśkoji literaturnych movuv.

Šlonśko-čeśki poet Petr Bezruč, jakomu vže pered Łysohorskym boliêła duša za smerť svojeji rôdnoji hovôrki, u 1903 roci v viêršovi „70 000“, u tytuli kotoroho vôn oceniuvav tohočasny demografičny potencijał korystalnikuv hovôrki, pytavsie: „Koli nas zostało tôlko siêmdesiat tysiač, to čy dadut nam žyti?“ U 1934 roci, odne pokoliênie puzniêj posli siêtoho pytania, Óndra Łysohorsky oceniuvav kôlkosť korystalnikuv laśkoji movy na „pryblizno dva milijony“.

Łysohorsky byv peršym, chto nazvav sieju nenazvanu hovôrku laśkoju movoju (lašsky jazyk, laščina) i nadav jôj kodyfikovanu piśmovu formu v svojôj poeziji. U zadumi Łysohorskoho laśka mova miêła byti šče odnoju zachôdniosłovjanśkoju movoju — mostom mižy čeśkoju i pôlśkoju literaturnymi movami. Ale to była tôlko perša častka zadumy.

Druha častka ideji Łysohorskoho polahała na postulati, što na láśkuj movi hovoryt „laśki narod“ — osôbny od čeśkoho i od pôlśkoho naroduv, ne kažučy pro nimećki. Siêmdesiat tysiač ludi dla oddiêlnoho laśkoho narodu było, musit, trochi zamało dla Łysohorskoho, i tomu vôn ščodroju rukoju pudbaviv kôlkosť svojich zemlakôv-lachuv do dvoch milijonuv. Pravda, odnak, była značno bližêjša do ociênki Bezruča, niž Łysohorskoho.

Łysohorsky, nehlediačy na toje, što perfektno viêdav i čeśku, i nimećku movy, ne odčuvav sebe ni čechom, ni niêmciom. Po-perše, rôdna mova v joho była inša, niž čeśka čy nimećka. Po-druhie, urodivsie vôn u austro-vengierśkuj deržavi v 1905 roci, a v Čechosłovaciji okazavsie v 1918 roci, bez svojeji ochvoty. Na centralnu vładu v Prazi vôn divivsie chutčêj jak na „mučyteluv laśkoho narodu“. Praha, jak vynikaje z joho peršoho poetyčnoho zbornika na laśkuj movi — „Spiwajuco piaść“ (Spivajuščy kułak, 1934) — była sidliskom „industryjalnoho kapitalizmu“, „čeśko-žydôvśkoho kapitału“ i inšych podôbnych zarazuv. Jak bôlšosť vybitnych čeśkich poetuv toho času, Łysohorsky byv levicôvciom z nachiłom do ortodoksalnoho marksizmu. Ale u joho, razom z klasovym neprymaniom čeśkoji polityčnoji realnosti, było šče dodatkovo i neprymanie čeśkosti jak takoji. Rola poeta osôbnoji laśkoji movy i osôbnoho laśkoho narodu najlepi pudychodiła do joho poetyčnoho daru i sviêtopohladu. Posli universytetu Łysohorsky naveť poselivsie v Słovaciji, de praciovav jak učytel u serednich škołach, kob byti daliêj od čeśkosti. Cikavo, što roli poeta laśkoho narodu ne mišała poetyčna tvôrčosť po-nimećki — Łysohorsky pisav po-nimećki rumnobiêžno z pisaniom po-laśki, i ne perestav pisati nimećkich viêršuv naveť tohdy, koli joho laśka muza vyčerpała sebe i zamovkła.

Nekotory problemy laśkoho pravopisu

Pokôlko laśka mova miêła byti mostom mižy čeśkoju i polśkoju, Łysohorsky do jijiê zapisu vziav grafemy z alfabetuv oboch siêtych movuv: z pôlśkoho ć, ś, ź, ł, w, a z čeśkoho č, š, ž, ř, ě. Na peršy pohlad taki chôd vyhladaje jak spravedlivy i pravilny. Ale na praktyci dla potencijalnych čytačôv pisanoji laśkoji movy, kotory miêli styčnosť vyłučno z čeśkoju pisanoju movoju, a ne miêli žadnoji styčnosti z pôlśkoju azbukoju, vykorystanie pôlśkich grafemuv ł i w stvorało vyrazny efekt odčužanosti. Laśka pisana mova bačyłasie čytačami chutčêj jak štoś „pôlśkie“ i „čužoje“, a ne „svoje“.

Do siêtoji psychologično-estetyčnoji odčužanosti zanedovho dodavsie i polityčny składnik: u 1938 roci, korystajučy z hitlerôvśkoho dołučenia Sudetuv do Reichu, polaki zabrali čecham tak zvane Zaolzie — častku „Lachiji“ Łysohorskoho. Čechi, jakije i tak dovoli neprychilno odnosilisie do laśkoji poeziji Łysohorskoho, začali joho obvinovačuvati v „polonizaciji“ i spryjani pôlśkim interesam. Pôlśki grafemy v laśkum alfabeti stali čuť ne dokazom pudryvnoji antyderžavnoji pozyciji poeta.

Peredavanie Łysohorskym samozvukuv v laśkuj movi tože było velmi problematyčne dla kohoś, znakomoho tôlki z čeśkoju piśmovoju tradycijeju. U čeśkuj movi vystupajut samozvuki dvoch viduv — dovhi (ó, é, á, í, ý, ú, ů) i korotki (o, e, ě, a, i, u). U laśkuj movi vsiê dovhi samozvuki skorotilisie, u nekotorych vypadkach odnocasno pudlahajučy fonologičnym zmiênam. Naprykład, čeśkie ó skorotiłosie i zužyłosie v laśkuj movi do [u] — taki samozvuk Łysohorsky označyv jak ó (inačej kažučy, laśkie słovo obłómało treba čytati jak „obłumało“, a Óndra jak „undra“). Čeśkie é skorotiłosie i zužyłosie v laśkuj movi do [i] — taki samozvuk Łysohorsky označyv jak é (inačej kažučy, laśkie słovo rozléwać treba čytati jak „rozlivać“). Łysohorsky rozvezav siêty dviê pravopisny problemy bajki.

Ale została problema z dovhim čeśkim á, jakoje skorotiłosie i zužyłosie v laśkuj movi do [o] — siêty samozvuk Łysohorsky označyv bez žadnoho dyjakrytyčnoho znaku, prosto jak o. Takim sposobom nekotory laśki samozvuki o stratili v zapisi svoju fonologičnu vjaź z čeśkimi samozvukami á, komplikujčy identyfikaciju laśkoho słova dla ludi znakomych tôlko z čeśkoju pravopisnoju tradycijeju. Naprykład, čecham (a pry okaziji i polakam) tiažko odčytati dokładny sens nastupnoho radka z Łysohorskoho: Přyroda wěčno spjéwo jeho spěwy (vymova: „pžyroda viečno spivo jeho spievy“). Što ode značyt wěčno — prysłôvje viêčno čy prymiêtnik viêčna? U Łysohorskoho majetsie na vvazi prymiêtnik — viêčna. Siêty radok, koli joho zapisati po-čeśki, vyhladav by tak: Přyroda věčná spívá jeho spěvy. Koli b pravopis dla laśkoji movy prydumuvav ne poet, a movoznaveć, to vôn postaravsie b peredati zvuk [o] w laśkich słovach wěčno i spjéwo tak, kob była vidna joho vjaź z á v čeśkich słovach věčná i spívá i kob identyfikacija sensu siêtoho radka, prynajmi dla čecha, była odnoznačna.

Łysohorsky zrozumiêv nedorôbki svojoho pravopisu dosyć pôzno. U 1984 roci vôn postaravsie zminiti laśki pravopis u bôk joho bôlšoji pryvjazanosti do pravopisnoji tradyciji čeśkoji movy. Ale pokôlko Łysohorsky tohdy vže dožyvav svôj viêk i ničoho po-laśki ne pisav, a nastupnikuv u pisani po-laśki ne było, to siêta pôznia zmiêna pravopisu miêła vyłučno teoretyčny charakter.

Laśki narod dołučajetsie do boju z fašyzmom

Jak my vže zhanuli, Łysohorsky zadebjutovav u 1934 roci tomikom laśkoji poeziji „Spiwajuco piaść“. Za vyniatkom pochvalnoho hołosu vybitnoho čeśkoho krytyka F. X. Šaldy, reakcija na vydanie viêršuv na bližej nevjadomum i peryferyjnum dyjalekti była neprychilna. Recenzenty potraktovali Łysohorskoho jak literaturnoho klauna, poezija kotoroho, argumentovali vony, ne miêła b absolutno nijakoji vartosti, koli b była napisana po-čeśki. U 1935 roci vyjšov druhi poetyčny tomik Łysohorskoho, „Hłos hrudy“ (Hołos zemliê), a v 1938 treti — „Skřydłami přes mřeže“ (Kryłami čerez kraty).

1 veresnia 1939 roku, koli začałasie II svitovaja vujna, Łysohorsky perejšov čeśko-pôlśku hraniciu i dobravsie do Katovicuv, de v mistiovum radivi čytav svojiê laśki viêršy. Potum čerez ochvačanu vujnoju Pôlšču Łysohorsky rušyv na schôd i 10 veresnia opynuvsie v Brêsti, de dočekavsie prychodu Čyrvonoji Armiji. U bijografiji poeta je mnôho prohałuv, i poka ne vjadomo, jakim sposobom Łysohorsky pereniôssie z Brêsta do Moskvy, u jakôj stav učyti nimećkoji i čeśkoji movy v kilkoch vyžšych škołach. Nejasno tože, čoho Łysohorsky šukav u Pôlščy i čy miêv vôn namiêr zabrati z soboju svoju žônku, kotora zostałasie v Prazi. U kažnum razi, na čas pobytu v Soviêćkum Sojuzi poet znajšov sobiê inšu kobiêtu.

Odnak samym zahadkovym u bijografiji Łysohorskoho je pytanie, jaki sposobom jomu vdałosie perekonati Stalina, što istniêje laśki narod i što laśki narod choče dołučytisie do koaliciji inšych słovjanśkich naroduv, jakije pud kirovnictvom Stalina vedut bôj z fašyzmom. U serpniovi 1941 roku Łysohorsky vystupiv na Vsiêsłovjanśkum Zjiêzdi  v Moskviê, de hovoryv po-laśki, osudžajučy napad Nimeččyny na SSSR i ohołošujučy fakt prystuplenia laśkoho narodu od antyfašystôvśkoji koaliciji. Siêty vystup Łysohorskoho zapisav i perekłav dla brytanśkoho vradu slavist i perekładčyk Ewald Osers, kotory v časi vujny praciovav dla BBC, monitorujučy peredačy soviêćkoho radiva. Posli vujny Osers perekłav bôlšosť poetyčnoho nasliêdstva Łysohorskoho na laśkuj movi, odkryvajučy siêtoho poeta i siêtu movu dla anglomovnoho sviêtu.

Łysohorski v Moskviê, jak zdajetsie, napisav piśmo Stalinovi i dva razy spotykavsie z osobistym sekretarom Stalina. Sprava dotyčyła, musit, ne tôlko losu laśkoho narodu, ale i osobistoji bezpeki poeta. Čeśkim komunistam na moskovśkum utrymani, jakije posli vujny bačyli sebe vołodarami komunistyčnoji Čechosłovaciji pud stalinśkim kryłom, było ne v smak, što jakiś Łysohorsky piše na neviď-jakôj movi i propoviêduje ideju jakohoś laśkoho narodu v Čechiji. Łysohorsky odnak otrymav glejt od Stalina — jomu pozvolili pisati na laśkuj movi daliêj i, što bôlš, soviêćkim literatoram byv dany prykaz perekłasti Łysohorskoho na movy bratnich soviêćkich naroduv. Perekładčykami laśkoho poeta na rosijśku movu byli, miž inšym, Borys Pasternak i Maryna Cvietajeva.

Pud kuneć 1941 roku Łysohorsky perejiêchav z Moskvy do Serednioji Aziji i poselivsie v Taškienti. Vojenny lita byli najbôlš płodovitymi dla Łysohorskoho. U Čechiji vôn pospiêv vydati try zborniki laśkoji poeziji i pudhotoviti do druku dva nastupny. A v Soviêćkum Sojuzi vôn napisav šče štyry zborniki poeziji. Ale odnočasno rôk 1943 postaviv kropku v joho regularnuj tvôrčosti na laśkuj movi. Za nastupny 45 liêt Łysohorsky napisav tôlko žmeniu viêršuv po-laśki. Zatoje vôn ne perestavav pisati po-nimećki.

Komunisty odyhryvajutsie

Łysohorsky vernuvsie v Čechosłovaciju v 1947 roci. Komunisty vziali tam vładu v 1948 roci. Razy dva Łysohorskoho vyklikav do sebe kirovnik čechosłovaćkich komunistuv Rudolf Slanský, kotory staravsie perekonati poeta, kob toj kinuv pisati po-laśki i perejšov na čeśku movu. Ale Łysohorsky ne posłuchavsie. Dosliêdniki žycia i tvôrčosti Łysohorskoho ličat, što poet miêv tohdy mnôho ščastia, ostavšysie v žyvych posli stalinśkich čystok na počatku 1950-ch liêt (žertvoju tych čystok stav i sam Slanský). Možlivo, Łysohorskomu pomohło toje, što vôn žyv v Bratysłavi i ne zavelmi mulav očy ludiam u Prazi, kotory byli b ne protiv zvesti rachunki z laśkim poetom.

Tôlko v 1958 roci komunisty pozvolili Łysohorskomu vydati zbornik vybranych 120 laśkich viêršuv, napisanych jim pered vujnoju. Zbornik nazyvavsie „Aj lašske řéki płynu do mořa“ (I laśki rêki płyvut do mora). Posli siêtoho vydania, odnak, na laśkie słovo Łysohorskoho v 1961 roci była nałožana zaborona Komunistyčnoji Partyji Čechosłovaciji (laśkoho poeta možna było publikovati tôlko v čeśkich abo słovaćkich perekładach, do toho v velmi ohraničanum objomi). Ale poetyčny talent Łysohorskoho vsio-taki vže považali, bo v tôm samum roci, koli jomu zaboronili publikovatisie na rôdnuj movi, joho pryniali do Sojuzu Čechosłovaćkich Piśmennikuv. Šyrêjša publika, odnak, ničoho ne viêdała ni pro Łysohorskoho, ni pro laśku movu.

Tym ne menš nekotory viêstki pro barda Lachiji probilisie i na Zachud, pered usiêm do ludi, jakije byli zacikavlany zachovaniom regijonalnoji kulturnoji odmiêtnosti. Łysohorsky opublikovav bijografičny viêstki pro sebe v odnôm provansalśkum časopisi, joho pryniali do provansalśkoho sojuzu naukôvciuv i piśmennikuv, potum do regijonalnoji bretanśkoji organizaciji i do tovarystva, jakoje zajmałosie zachovaniom tradyciji Pikardyji.

Łysohorsky, kotory v Čechosłovaciji faktyčno žyv jak unutrany emigrant, u 1960-ch litach — podług perekładčyka joho poeziji na angielśku movu Ewalda Osersa — nabrav perekonania, što toje, što provansalśki poet Frédéric Mistral (1830-1914, Nobelśka Nahoroda za Literaturu 1904) zrobiv dla kultury i movy Provansiji, vôn sam zrobiv dla kultury i movy Lachiji. Siête perekonanie, musit, tôlko pomucniêło, koli v 1969 roci švajcarśki časopis „Poésie vivante“ zaproponovav Óndru Łysohorskoho jak kandydata do literaturnoho Nobla.

Na Zachodi Łysohorsky stavsie bôlš-menš vjadomy tôlko v druhuj połovini 1970-ch liêt, koli zjavilisie perekłady joho laśkich viêršuv na angielśku i francuśku movy. A v 1988 roci dva čeśki emigranćki slavisty, Jiří Marvan z australijśkoho Monash University i Pavel Gan z nimećkoho Universität Göttingen, zobravšy vsio laśkie poetyčne nasliêdstvo Łysohorskoho, vydali joho pud odnoju okładkoju v 800-storônkovum tomi „Lašsko poezyja 1931-1977“ (Böhlau Verlag, Köln-Wien).

Prezentacija siêtoho tomu odbyłasie v Viêni, bo Marvan i Gan ne mohli vjiêchati do Čechosłovaciji. A Łysohorskomu, jak emerytovi, komunisty pozvolili vyjichati do Austryji. U serpni 1988 roku na čechosłovaćko-austryjaćku hraniciu, de poeta čekali Marvan i Gan, Łysohorskoho z žônkoju pryvezła taksôvka z nedalekoji Bratysłavy. Marvan i Gan spotkali Łysohorskoho z tomom joho poeziji, bukietom kviêtok, nazbiêranych na pobliźkuj łonci, i butlom pepsi-coli.

Jak skazav mniê v lipeniovi 2010 roku profesor Jiří Marvan, toj serpniovy deń 1988 roku byv odnym z najščaslivšych dion u žyci Óndry Łysohorskoho.

Óndra Łysohorsky vmer u Bratysłavi v hrudniovi 1989 roku, koli čechosłovaćki komunizm uže ležav u rujinach.

U historyji Čechosłovaciji Óndra Łysohorsky zapisavsie jak piśmennik, kotory miêv najbôlš zahraničnych perekładuv z usiech čechosłovaćkich autoruv. Joho laśki viêršy perekładali na bôlš čym 40 movuv i publikovali v bôlš čym 100 mistiach sviêtu. Ale joho viêršuv daliêj nema v čeśkich škôlnych čytankach, i čeśki škôlniki nichrena ne viêdajut pro odnoho z najbôlšych poetuv svojeji krajiny.

Laśka poezija i pudlaśka samohônka

Pro Óndru Łysohorskoho i pro toje, što vôn pisav na „vydumanuj soboju movi“, ja doznavsie jakiś čas tomu, koli šukav u Interneti informaciju pro razny europejśki mikromovy, kotorym ne pošychovało stati šyrêj vjadomymi. Ale jak vyhladaje laśka mova i što na jôj napisav Łysohorski — ja ne miêv zelonoho poniatija.

Odnak, jak kažut, co się odwlecze, to nie uciecze. Abo: chto šukaje, toho znajdut. Sioholita v lipeni do biłoruśkoji redakciji Radiva Svoboda v Prazi zajšov starêjšy pan z sivoju borôdkoju, jakomu zachotiêłosie pobačytisie z vašym autorom. Vôn peredstavivsie jak Jiří Marvan, profesor slavistyki Karlovoho Universytetu v Prazi. Čy čuv ja, chitrovato zapytavsie mene siêty pan, što okrum pudlaśkoji movy istniêje šče i laśka mova? I vôn dav mniê knižku pud nazvoju „Bard swojeho ludu / Euro-lašsky poeta Óndra Łysohorsky“. Eleganćko ilustrovana knižka, vydana profesorom Marvanom na čeśkuj i angielśkuj movach u 2009 roci, na 20-tu ročniciu smerti Łysohorskoho, je vyborom laśkich viêršuv poeta razom z jichnimi perekładami na čeśku (Zdenka Bergrová) i angielśku (Ewald Osers) movy. U knižci tože zmiêščany dva solidny eseji, J. Marvana i E. Osersa, pro žycie i tvôrčosť Łysohorskoho, na osnovi kotorych ja napisav siêty artykuł.

Kob oddiačyti profesorovi Marvanovi za joho podarunok, ja zaproponovav jomu šklanku pudlaśkoji samohônki, kilka litruv kotoroji „dospivaje“ v mene v Prazi vže čuť ne 10 liêt. Profesor vypiv šklanku našoji samohônki i ne odkazavsie od šče odnoji. My domovilisie, što koli knižka i viêršy mniê spodobajutsie, ja napišu artykuł pro Łysohorskoho v „Časopis“ i postarajusie perekłasti kilka joho viêršuv na pudlaśku movu.

Profesor Jiří Marvan ličyt, što Łysohorsky — europejśki poet nobelśkoho formatu. I škoduje, što svoho času Łysohorskomu ne dali toho Nobla.

Počytavšy viêršy Łysohorskoho, ja pryznav profesorovi raciju.

Čytačam „Časopisa“ proponuju môj perekład šče štyroch viêršuv Óndry Łysohorskoho. Koli vony ne tiahnut na nobelśki format, to vina ode, zrozumiêło, na bokovi perekładčyka, a ne autora.

LIÊTO

Skalisty bereh, porosły jolinoju,
odbivajesie v piênistuj Ostravici.
Dospivaje liêto. Čerez hôle padaje
Obiêdnie soncie v vysoku travu.

Po tvojôm łobi błudit siêť tiniôv,
a nad jim nebo koloru gencijany.
U piênnum šumi fal moja ruka,
niby zabyvšyś, hładit tvojiê jasny kosy.

Zdajetsie, ja łaskaju v liêtniuj žarê
broskvini v sonci pud Vezuvijom.
Zapluščyvšy očy, čuju puvdenne more.
I kryk mevuv nad zatokoju Neapolu.

Mevy kryčat i v beskidśkuj storoniê,
nad biêłopiênnym šumom Ostravici,
nad tišynoju sažałok, lohko obkidanych
berozami, z kotorymi hulaje viêtior.

Mevy kryčat. A ja ščaslivy u Beskidach,
choč nudiatsie tut joły po-nad šachtami.
Ty odozvałaś. Ja čuju movu prodkuv,
Mjahku jak šeptanie puvdennoho mora.

DIÊVČYNA

Liniji hôr i sinia tichosť neba,
mižy kamiênia osoty nad zichotlivoju vodoju,
usio čekało tvoho mołodoho kroku,

a teper cvite, spivaje obrazom tvojim
ciêła krajina pud vysokim sonciom.

Ty ne znaješ, što ty pominiała.
U vodu vchodiš ostorôžnym krokom,
vychvatuješ rukami serebro iz hôrśkich fal.

PRAZI

Od Łysoji Horê navčyvsie ja čytati
v kamiênnuj knizi miêsta. U dovhich huliciach,
jak u morščynach na liciê staroho čołoviêka,
ja čytaju vzad od ninišnioji chvili
do chvili joho zrodu v davni čas.
Kažne licie hovoryt serciovi što inše.

Ty, Praho, z mojim serciom ne pohovoryła,
nikoli ja ne viêryv tvojim pyšnym zmorščkam,
bo kažny tiêń tvojich pyšnych pałacuv
składavsie v obrys laśkoho šachtiora,
jaki od hołodu v Beskidach znemohaje.

Kryvavy viêk poryv tvoje liciê novymi morščynami.
Zdalôk čytaju zapiś tvojich huliciôv.
Z mojim serciom choče hovoryti złôsť. Ale ja čekaju.
Tak lohko svoho sercia ne odkryju.
Što bude, jak tobiê zazvonit miru zvôn?

NAPRASNO

Naprasno pytaješsie bliskuščoji zôrki,
našto nad laśkoju krajinoju zasvitiła.

Naprasno pytaješsie nimoho uhla,
našto spit u temnotiê, kob dati sviêtło.

Naprasno pytaješsie ranici čuť sviêt,
našto z kroviê soncia roditsie deń.

Naprasno pytaješsie hôrśkoji krynici,
našto z hłybiny skał tiahnetsie do mora.

Naprasno pytaješsie tichoho sadka,
našto kruhłe jabłyko nalivajetsie sokom.

Naprasno pytaješsie zeliêznoji rudy,
našto tysiačy liêt u horach čekaje.

Naprasno pytaješsie čornoji pećki,
našto choče rozcvisti sołonečnikom.

Naprasno pytaješsie Łysohorskoho,
našto v mukach piêsni składaje.

Z laśkoji movy na pudlaśku perekłav Jan Maksimjuk