Koli b možna było prožyti svoje žycie šče raz, to što ja v jôm robiv by, čoho v siêtum ne probuvav?
Ja napevno zapisuvav by našy nazvy vsioho na sviêti. Poka šče žyli mojiê diêd i baba i poka šče v našuj vjosci było povno ludi. Na vsio, što okružało nas v Lachach, byli svojiê nazvy — na rosliny, hryby, komaški i kuzaki, matyłki, ptaški i ryby v rovi. Diś, koli ja starajusie znajti svoju nazvu dla jakojiś rosliny abo kuzaki jak odpoviêdnik pôlśkoji nazvy dla „Pôlśko-pudlaśkoho słovnika” na Svoja.org, to velmi často okazujusie čuť ne zusiêm bezdopomôžny. Čy byv (je) u nas svôj odpoviêdnik nazvy „pięciornik gęsi” (potentilla anserina) abo „kobyliczka pniowa” (rhagio scolopaceus)? Jak siêtoho doznatisie? Chto siête može znati abo pomniti z ditinstva? Možlivo, chtoś deś siête zapisav? De?
U mene je kilka cikavych regijonalnych słovnikuv z nazvami z pohraniča Biłorusi i Ukrajiny (Poliêsia), ale jak mniê doznatisie, kotora z zapisanych tam nazvuv užyvałasie i na Pudlašy?
Što robiti, koli nichto ne može mniê skazati, jak po-našomu nazyvajetsie, naprykład, „omomiłek szary“ (cantharis fusca)? Možlivo, što nichto z pudlašukôv i ne duryv sobiê hołovy, kob spicijalno nazyvati siêtoho chrušča. Takoje može byti v nepiśmovuj movi. Ale v piśmovuj — treba siêtu spravu rozvezati kompleksovo. Jak? Uziati nazvu z ukrajinśkoji movy? Z biłoruśkoji? Perekłasti z pôlśkoji? Ale jak perekłasti „omomiłek“? Abo, može, perekładati łacinśku nazvu? „Šara (temna) španśka mucha“? Zvučyt ne velmi dobre. I chto znaje, što to „španśka mucha“? Pevna ode odna rêč: koli siêtoho chrušča chtoś koliś nazvav po-našomu, to nazva musiła byti korotka. Naprykład: mjahkún, burkáč, švut. Ot že na kuzaku, jakaja po-pôlśki nazyvajetsie „turkuć podjadek“ (gryllotalpa gryllotalpa), našy lude kažut: krôt. Čom? To odna z nerozhadanych zahadok movy — čom lude nazyvajut rečy tak, a ne inačej.
Pokamiś mniê ne pryjšło do hołovy, jak kompleksno davati rady z pudlaśkoju nomenklaturoju roslinuv i zvirôv, ostajetsie tôlki „archeologično-archivny pudychôd“ — kopati v pameti svojich pudlaśkich znakomych i svojakôv i šukati po vsiêch možlivych regijonalnych i dyjalektnych słovnikach, až štoś svojśkie odozvetsie v dušê. Čas od času i tut možna otrymati nekiepśki vyniki.
Naprykład, „chaber bławatek“ (centaurea cyanus) — po-pudlaśki: dvoraníneć (biłor.: валошка/васілёк; ukr.: волошка/блават). A „odorek zieleniak“ (palomena prasina) — po-pudlaśki: bzdiêl (zelonkávy). Naš hurcák — to „rdest“ (polygonum). Naš mokréć — to „gwiazdnica pospolita“ (stellaria media). A ryzúcha — to „turzyca“ (carex) (biłor.: асакá; ukr.: осокá).
U mene šče je pudozrênie, što „kocanki piaskowe“ (helichrysum arenarium) to naš suchôtnik, „jasnota biała“ (lamium album) — biêła kropíva, „ostróżeczka polna“ (consolida regalis) — kôzlik, „nostrzyk“ (melilotus) — barkún.
Možlivo, što „dzięgiel leśny“ (angelica silvestris) po-našomu nazyvajetsie zájčy krôp.
Ale što takoje búsłova perenesiônka?! Môj tesť skazav mniê, što je takaja ptaška, ono što vôn uže zabyvsie, jak vona vyhladaje, a jeji pôlśkoji nazvy vôn nikoli ne čuv. Može, chto-leń znaje, što to za ptaška?
