Rozdiêły 7-12 - Svoja.org

Ale teper vôn miêv inšu spravu na hołoviê: mołodšy serdity mužčyna, kotoroho zvali Karlom, šparko vyjšov na korydor. Mužčyna, koli potum Hallstein siête obdumav, byv za dveryma ne bôlš za chvilinku, vôn ne marnovav času. Byv tam akurat tôlko, kob połožyti kobiêtu na łôžku.

Mołody mužčyna teper skirovavsie prosto na Hallsteina.

— Ja čuv, što odsiôl ne možna potelefonovati i što do mjastečka dobry kusok dorohi. Tvoja sestra kaže, što ja mohu pozyčyti jeji rover. Čy ty možeš pryvesti joho mniê jak najchutčêj? Ja ne maju času kołupatisie v samochodi.

U jichni rozhovôr umišavsie staršy mužčyna:

— Tak, ale što z Krystinoju, kotora sidit nanizi? Vona tam ne može ostatisie...

Karl odkazav neterplivo i tverdo:

— Vona tam musit na razi ostatisie. Ty ž dobre viêdaješ, što nam treba najperuč zrobiti?

Stary pryhorbivsie.

— Tak. Ja ničohuśki ne rozumiêju.

Hallstein zbiravsie skočyti po rover, ale joho zatrymało na miêsti nove ostre pytanie Karla:

— U tebe, pevno, tože je rover?

— Tak.

— Značyt, ty pojiêdeš zo mnoju i pokažeš mniê dorohu, kob ja ne błudiv i ne marnovav času. Ničoho ne poradžu, što ty zmokneš na doščovi.

— Ale ž niê, — skazav Hallstein, nesiany bystrotoju zdareniuv.

— Ale vona tam u samochodi... — zabidovav mužčyna zboku. — Ty tože povinion štoś z siêtym zrobiti, Karl.

— Tak, tak, tak, — skazav Karl, zusiêm pro siête ne dumajučy. Vôn odvernuvsie i skomanduvav Sissel:

— Vy povinny byti razom z mojeju žônkoju.

Sissel až pudskočyła. Ale ne odozvałasie.

— Vy ne chočete? Čoho vy stojite i ne idete do pokoja? Vy ž jijiê dobre čuli, pravda? Jôj teper prychoditsie ne velmi kob lohko!

Vôn divivsie na Sissel. Sissel stojała, husto počyrvoniêvšy. Hallstein sprobuvav podivitisie na Karla zahniêvanym pohladom, ale Karl siêtoho ne zauvažyv.

Sissel vytisnuła z sebe:

— Ja ne znaju, čy ja... ja nikoli raniêj... ja ne vmiêju ničoho, što mohło b... ja bojusie siêtoho.

— Idiête v seredinu! — skazav Karl jak odrêzavšy. — Nema času na žarty.

Vona podiviłasie na joho. Potum vujšła, kudy vôn jôj prykazav, i začyniła dvery za soboju.

— Ale vona tam u samochodi preč zdurêje, Karl, vona tam preč...

Hallstein ne včuv ničoho bôlš, bo do joho pudyjšła Gudrun, kob zahłušyti toje, pro što bołbotav siêty čołoviêk.

— Hej! — skazała vona i vperłasie hołovoju v bôk Hallsteina.

Hallstein ažno rozdziaviv rota. Ale vôn skazav sobiê, što to była taja Gudrun z okoncia na horê, kotora siudy zyjšła — takoje zachovanie było do jijiê velmi podobne. Vôn pryniav siête jak sposub, kob odčepitisie od bidovania toho cołoviêka, dla jich obojich.

— Hej, — odkazav vôn potichu, i to było vsio. Vona vže była v zusiêm inšum miêsti.

— Chodi vže, — skazav Karl.

— Ale vona tam u samochodi... — počułosie znov.

Hallstein zlakavsie, hlanuvšy na čołoviêka, kotory siête skazav — vôn zrozumiêv, što vsio z toju kobiêtoju, kotora sidiêła v samochodi, musiło byti dla staršoho mužčyny velmi tiažkie. Čohoś tut Hallstein šče ne viêdav, ale, napevno, vôn chutko zamišajetsie i do siêtoho. Tak vono i povinno byti, podumav vôn z zadovoleniom. To było štoś! Ne štodnia prydarajetsie takoje šurum-burum. I takije lude jak Karl — čołoviêk išov za jim bez ohladki. I tut ne było čoho płakati. To ne była žadna tragedija. Naodvorôt, usio ž miêło byti dobre. Toje nepryjemne odčuvanie, što sparaližovało joho, koli siêty lude stojali na ganku, było tôlko perelôtnym zamorokom. Miêło vroditisie ditia — a siête oboznačało radosť.

Tak, koli vsio siête skônčytsie, podumav vôn chutko. Vôn čuv z pokoja, što same teper ne było čoho tiêšytisie. I Sissel była v seredini siêtoho...

Vôn schvativ płašč zo stiny i vybih na došč za Karlom.

Vony rušyli na roverach z horê tak, až zavurčali kolosa i zasyčali opony w bołoti. Vony mihom okazalisie nanizi, koło staroho, nespravnoho samochoda. Tam vony musili pryhamovati.

Jakraz pered šyboju samochodu — Hallstein uzdryhnuv. Bliźko za šyboju byv tvar. Po šybi diuhami stikali kropli došču, ale vôn vyrazno bačyv mihotlivy tvar. Potum počuvsie môcny stukot i šyba opustiłasie. U projômci zjavivsie hoły tvar, odnočasno perelakany i zatiaty, z neruchomymi očyma.

Vona zrobiła siête nevirohôdno chutko, za siêty korotki čas, koli vony na roverach brali kruty povorôt.

Kobiêta ne vydała ni zvuku. Sidiêła jak nimaja. Ale Karl kryknuv:

— Ty počekaj!

I pojiêchav daliêj. Vyjichav na hostineć i začav pidalovati. Hallstein ne pospišav za jim — od šyby do joho doletiêło bystre jak bliskavicia i tiche pytanie:

— Ty chto?

— Ja žyvu v siêtum domi na zhôrku. Pokazuju jomu dorohu, — odkazav Hallstein tak samo chutko.

— Čy ty mniê pomožeš? — počuvsie horačy hołos z-za šyby.

— Tak, — odkazav vôn bez vahania.

— Tôlko ne zabuď!

— Dobre!

Obiščanka nasliêpo, na skrut hołovy. Bo v jijiê byv taki hołos.

— Ej! Davaj! — kryknuv Karl z dorohi, i Hallstein odopchnuvsie nohoju od zemliê i dohoniv joho.

— Što tam?

— Ničoho.

— Nu to v dorohu! — skazav Karl.

Vony natisnuli na pidaliê, až zapiščali kolosa. Odin koło odnoho. Halstein dumav pro kobiêtu v samochodi. Vona była zamołodaja, kob byti matereju Karla i Gudrun. Jichni baťko, musit, oženivsie druhi raz.

— Čom vona sidit u samochodi?

— Vona ne može choditi. Uže dobry rôk. Uže bude rôk, jak baťko musit jijiê nositi.

Siête divno zvučało.

— A diś vona šče perestała hovoryti, — dodav Karl. Vôn skazav siête jakby neochvôtno i burmotnuv štoś šče.

— Što?! — vykryknuv Hallstein.

— Vona bôlš ne hovoryt! — skazav Karl, złôsny, što treba povtoryti. Vony musili kryčati, kob čuti odin odnoho v šumi došču i barabanieni kapok po brezentovych płaščach.

Hallstein ne peremôhsie skazati, što chvilu tomu vôn čuv, jak vona hovoryła. Što z siêtoho vyjde? I v čôm vôn obiščav jôj pomohčy? To šče okažetsie. Siête było velmi cikave. Vôn byv zadovolony, što joho poprosili pomohčy. Spivav rover i spivało i šumieło v poviêtry kruhom joho! Vony ostro natiskali na pidaliê. Jichni sylvetki byli podobny do dvoch grubych paskuv, vytkanych u kilimi došču. Doroha była pustaja.

— Šče daleko? — neterplivo spytavsie Karl.

— Niê.

— Čy ja mohu jiêchati šče chutčêj? — kryknuv Karl, choč vony i tak krutili pidaliê z ciêłoji siły.

— Pevno ž! — radosno odkazav Hallstein.

Bo to była radosna pojiêzdka, koli dobre podumati. Jich posłała mołodaja kobiêta, kotora miêła vroditi ditia i prynesti veliku radosť. To dla jijiê vony letiêli bliskavicioju čerez došč i viêtior, to była vesioła pojiêzdka. Jak tôlko siête skončytsie, jak tôlko siête skončytsie... i to my možemo siêtomu pomohčy! Chutkosť napovniała jich hôrdostieju. Viêdanie, što mołodôj kobiêti prychodiłosie nelohko, koli vona čekała svojeji velikoji radosti, dodavało šče bôlš siły jichnim noham na pidalach, ale to ne było smutne viêdanie. Mužčyna koło Hallsteina miêv zmučany tvar, byv napjaty i divno ponury, ale teper vôn pudporadkovuvavsie naveť najmenšomu znakovi Hallsteina, kotory pokazuvav dorohu. Čerez viêtior i došč. Ničoho, što čołoviêk zmokne. Usio siête odnosiłosie tôlko do joho, Hallsteina — vôn ničoho ne viêdav pro toje, što robiłosie z Karlom.

— Jak ty nazyvaješsie? — kryknuv Karl čerez šum došču.

— Hallstein.

— Ty vže napevno čuv moje imje. Karl.

— Gudrun to tvoja sestra?

— To moja sestra! Ale my pohovorymo puzniêj, koli budemo lepi čuti.

— Što?

— Pohovorymo odin z odnym. Puzniêj!

Hallstein ne môh divitisie na boki, vôn byv zaniaty uderžuvaniom rovera prosto v takuju slipuju pohodu i pry takôj strašnuj chutkosti. Pohovorymo odin z odnym? Puzniêj? Što Karl miêv naumiê? Čy vôn siêtoho ne skazav divnym tonom?

Doroha ne zaniała jim mnôho času, podumav vôn. Vony pryjiêchali.

— Odsiôl možna zazvoniti, na siêtuj centrali dyžurat.

Hallstein chutko vujšov u seredinu, z Karlom za plečyma.

U seredini vony pustili spravy v chôd horačlivym telefonovaniom. Zazvonili po spraktykovanu akušêrku. A potum rušyli nazad. O to-to to! — hovoryło štoś u Hallsteinovi.

Usio zminiałosie strymhołôv. Ciêły dôm byv perevernuty dohorê nohami, a baťko z matereju, kotory diś vyjichali, ne miêli ob siêtum najmenšoho poniatija. A v jôm štoś chotiêło, kob siête odbyvałosie same takim sposobom, napovniało joho radostieju i prymušało natiskati pidaliê mucniêj, čym tôlko odnoju siłoju. Za siêtym usiêm, vôn viêdav, była Gudrun.

Karl kryknuv z boku:

— Ja teper baču, što to ne było daleko!

Čy to teper vony majut pohovoryti? Hallstein čekav, ale Karl ne skazav ničoho bôlš, tôlko stroho divivsie. Teper usio zaležało od toho, čy kobiêta v samochodi pozvolit, kob spravy pujšli daliêj hładko.

Samochod stojav nepryhôdny i neruchomy, vymyty dočysta doščom. Šyby byli jak slipyje. Ale za jimi sidiêła kobiêta z ostrym, nervovym tvarom.

Karl peresterôh:

— Teper my tut ne zatrymujemosie!

Hallstein ne osmielivsie zapytati čom. Ale vôn viêdav, što koli vona zastukaje v šybu, vôn zatrymajetsie.

Projiêďmo koło jijiê!

Vona pilnuje dorohi.

Karl projiêchav, spišajučysie pud horu, kob jak najchučej skazati tôj, što była v potrebi, što pomošč nadychodit.

Hallstein učuv kostiano-tverdy stukot u šybu i zatrymavsie.

Siêty zvuk dojšov do joho jak barabanienie, kotore joho sparaližovało. Vôn odrazu stav. Karl, kotory pidalovav pud horu, ani razu ne ohlanuvsie i propav jomu z očy koło domu.

Kobiêta opustiła šybu.

— To ty, — usioho skazała vona.

— Tak.

— Ja pilnovała, koli budeš voročatisie, kob ty mniê ne prošmyhnuv.

Divny tvar u okonciovi. Perše što jomu podumałosie — u siejum tvarovi ne było vesiołosti.

— Čoho vy od mene chočete? — chutko zapytavsie vôn.

— Kob ty byv pry mniê, koli spotrebitsie. Ty ž bačyš, što ja sidžu ode jak u tiurmie.

Vona perestała hovoryti? — spantałyčano dumav Hallstein i nesmiêło divivsie na jijiê.

— Ja ničoho z siêtoho ne rozumiêju, — skazav vôn napomacki. — Ja z siêtym ne maju ničoho spôlnoho.

— Teper uže maješ, — tverdo skazała vona. — Nehlediačy na toje, čy rozumiêješ, čy niê.

Došč barabaniv po dachovi samochoda. Vyhladało, što kobiêtu siêty zvuk nespokojit, vona prysłuchuvałasie do joho z nespokôjnoju minoju. Potum povernułasie do Hallsteina:

— Koło mene štoraz menš miêstia. Čy ty dumaješ, što čołoviêkovi pryjemno divitisie, jak na joho z usiêch storôn nasovujutsie stiêny?

Hallstein zlakavsie. Jomu podumałosie, što z kobiêtoju ne vsio v poradku.

— Napevno niê, — odkazav vôn.

— Koło mene robitsie štoraz tisniêj, — skazała vona. — Mniê ostałosie vže nemnôho miêstia. Diś pryjšov kuneč i na hovorênie.

— Što? A siête — ne hovorênie? — skazav Hallstein, zabyvšysie pro ostorôžnosť.

— Tak, z toboju, — skazała vona. — Ale v inšych mistiach mniê tiêsno. Ja baču, što ty bojišsie, ale ty zatrymavsie, koli ja tobiê dała znak — to značyt, što my dvoje povinny trymatisie razom. Ty mniê potrêbny. Jak ty nazyvaješsie?

— Hallstein.

— Dobre, Hallstein. Daj mniê podivitisie na tebe...

Vôn stojav i čekav. Očy, kotory divjatsie z štoraz tisniêjšoho miêstia. Vona vyhladała jak drapiêžna ptaška v bezpečnuj kliêtci. Ale ne natôlko bezpečnuj, kob kobiêta ne mohła schvatititi i prytrymati toho, chto prochodit mimo. Vona schvatiła Hallsteina, vôn stojav pud doščom pered samochodom z opuščanoju šybkoju. Jôj štoraz tisniêj, skazała vona, i siête zazvučało tak, jakby tam u seredini horêv nebezpečny ohoń.

— Čy vony dobralisie ščaslivo pud dach? — nespodiêvano zapytałasie vona.

— Tak, vony v nas. Udoma teper tôlko moja sestra, ale zaraz pryjde pomošč. I vony pevno zaraz zyjdut siudy, — zakônčyv vôn ni v pjať, ni v deveť.

Vona na siête ne odkazała, a začała pro štoś inše:

— Ty ne viêdaješ, što zdaryłosie v siêtum samochodi same pered tym, jak vôn zatrymavsie, što?

— Niê.

— Vôn ne pryjde siudy po mene tak chutko. Ja kažu pro moho muža. Ty napevno čuv joho tam, jak vôn sokoče.

— Vôn ne hovoryt pro ništo inše jak tôlko pro toje, kob zyjti siudy po vas! — chutko skazav Hallstein i odčuv zadovolenie, što zmôh siête skazati.

U samochodi, musit, było štoraz tisniêj, bo vona napjałasie i vysunuła hołovu čerez okno, jakby jôj ne chvatało poviêtra.

— Vôn tak robit, bo bojitsie, — skazała vona. — Vôn do smerti perelakavsie. Vôn domahajetsie od mene raznych rečuv i dostaje vsio, čoho zachoče. Ty siêtoho ne rozumiêješ, bo ty šče zamołody, ale mniê lokš, kali ja kažu siête pered toboju. Mene niščat krok za krokom, to joho sprava. Siêtoho večera vôn zachotiêv, kob ja onemiêła. Chvilinu pered tym, jak zatrymavsie samochod.

Hallstein ne smiêv povorušytisie. Siêta kobiêta napevno ne była v svojôm rozumi.

— Pudyjdi bližêj, — poprosiła vona. — Chodi siudy v seredinu, ne stôj na doščovi.

Vôn posłuchavsie, odčyniv dverci samochoda i zaliêz u seredinu. U seredini pachło popsovanym motorom. Popsovanym i mertvym. Drapiěžna zamkniona ptaška zatisnułasie v sobiê.

— Čołoviêkovi ne može byti tisniêj, čym mniê teper, Hallstein. Ja ne kažu pro miêstie ode. Čy ty mene słuchaješ?

— Tak, ale vôn...

— Nu, kažy!

— Ja znaju, što vôn dobry! Chtoś tak skazav siêtoho večera, — skazav Hallstein. — Chtoś tam u domi.

— Tak, to Gudrun skazała, to jeji słova. To nic ne značyt. Vona — ne moja dočka, tôlko joho.

Hallstein ne odkazav. Kobiêta znov začała:

— Jak tôlko vôn toje skazav, môj jazyk zdereveniêv. Vôn nas zamulav čuť ne do smerti po dorozi. Može i ja skazała što-leń zanadto ostre. A Karlova žônka stohnała i kidałasie ciêłu dorohu čerez toj veresovy vyhał. Vona dumała, što umre, bo nam ne traplalisie nijaki lude. Ale to ja miêła vmerti trochu bôlš, pro siête pokłopotivsie toj dobry Hjalmar. Čy ž vôn ne byv dobry? Vôn zachotiêv, kob ja onemiêła — i raz-dva siête stałosie.

— Ale to nepravda!

— Nepravda? Koli b chto-leń stojav nado mnoju z sokiêroju, ja vsio rômno ne mohła b skazati ni słova, naveť koli b i viêdała, što vôn joho včuje. Do siêtoho dojšło.

Hallstein počuv chołod na plečuch, od syrosti i od siêtych słôv.

— Do nočy my schvatimsie z soboju šče raz, — skazała vona, — i tohdy pobačymo, chto siête lepi vytrymaje. Nichto z nas siêtoho ne vytrymaje, pravdu kažučy, ale... Vôn može pokinuti mene sidiêti tut abo pryjti po mene, mnie vsio rômno. Teper ty možeš iti do jich i podivitisie na joho. Čy ty uvohule čuv što-leň z toho, što ja hovoryła?

— Tak, — skazav Hallstein, perelakany.

— Čy ty pôjdeš do jich i poprosiš joho, kob vôn pryjšov siudy i zabrav mene?

— Tak, tak, ale i vôn sam ne chotiêv ničoho inšoho robiti, vôn tôlko musiv počekati na Karla.

Vôn spodivavsie, što jôj od siêtoho zrobitsie pryjemno abo što-leň takoje, ale vona znov začyniłasie v sobiê. Ne včuła siêtoho. Hallstein odčyniv dvery i vykarabkavsie na dvôr. Teper začynałosie štoś napravdu nove.

Za jim štoś zatrubiło, koło mertvoho samohodu proletiêv inšy i pogazovav pud horu. Hallsten pobiêh za jim.

Samochod zatrymavsie pered gankom. Hallstein bačyv, jak z joho vyjšła akušêrka, na kotoru čekav Karl. Karl chutko povjôv jijiê za soboju v seredinu. Chvilu potum Hallstein dobiêh do ganka i zniav brezentovy płašč. Naturalno, krutlivy mužčyna vyjšov na ganok u siêtuj samuj chvili.

— Čy vona bude tam sidiêti ciêłu nôč?

Hallstein pokrutiv hołovoju.

— Čy ty bačyv jijiê?

— Tak. Čy ode vsio v poradku? — chutko zapytavsie Hallstein, kob zminiti temat.

— Tak, napevno tak, koli vže pryjšła pomošč. Ale...

— Čy Sissel, moja sestra, tam u seredini?

— Niê. Tvoja sestra robiła vsio, što mohła, — skazav mužčyna, — ale teper akušêrka odosłała jijiê. Vona ne povinna tam byti.

Z dvery vyjšła Gudrun, i Hallstein počuv, jak jim strepenuło. To było nevirohôdne, što vona šče ciêły čas była ode. Vona usmichnułasie do Hallsteina, kob vôn môh u siejum upevnitisie.

— Ty zmok? — spytała vona.

— Niê, ničoho, — skazav vôn.

— Gudrun, ty povinna vyvesti Karla siudy! — skazav mužčyna. — Teper vôn napevno može...

— Tak, Karl uže ide, — skazała Gudrun. — Vôn tôlko musiv štoś vytłumačyti.

— Siête dobre ne skônčytsie, — skazav mužčyna. — Možna podumati, što Karl ne viêdaje, chto sidit i čekaje tam nanizi.

— Ty b teper trochu pomovčav, tatu.

— Ja tôlko ne choču, kob tut štoś stałosie, — skazav vôn, — ale mene nichto ne słuchaje.

Zo spalni doletiêv kryk. Usiê troje zdryhonulisie. Mužčyna promyčav:

— Nu tak, nu tak...

Gudrun podiviłasie prosto na Hallsteina i vytłumačyła jomu, chłopciovi:

— Tak vono odbyvajetsie.

Vybih Karl. Gudrun stojała koło dvery, koli vôn jich odčyniv. Vony teper byli v najbôlšum pokojovi. Odsiôl byli dvery do spalni. Karl ostro skazav:

— Vy tut stojite i pudsłuchujete? Pujšli odsiôl!

Joho roznervovało štoś u seredini.

Gudrun zavstydałasie i počyrvoniêła.

— Niê! — skazała vona.

— Jak chočete, to možete sobiê stojati, — skazav Karl, ne zvernuvšy uvahi na jeji zaperečenie. Vôn schvativ jijiê za ruku i odopchnuv. Potum chutko vyjšov. Joho baťkovi ne vdałosie skazati jomu ni odnoho słova.

Hallstein zakipiêv. Što za vôł z toho Karla! Kob tak odnositisie do Gudrun!

Gudrun potiahnuła joho za ruku i šepnuła:

— Vôn ne taki. Tôlko vôn teper roznervovany, viêdaješ. Nichto ne byv taki dobry jak Karl. Ale vôn byv na vujniê.

Hallstein ne viêdav, jak siête vsio pozbirati do kupy. Ale siête pasovało do Karlovoho tvaru, do toho, što čołoviêk čuv i dumav pro vujnu, kotora skônčyłasie kilka liêt tomu i na kotoruj było mnôho ludi.

— Vôn byv kontužany. Vôn nikoli pro siête ne rozkazuje, ale... — skazała Gudrun.

Jeji baťko divivsie čerez okno na Karla. Karl vyjmav štoś z akušêrčynoho samochoda. Hallstein ne uspokojitsie, poka ne doznajetsie, što stałosie v samochodi pered tym, jak vôn popsovavsie. Vôn musiv zapytatisie:

— Čy vony štoś hovoryli v samochodi?

Durnovate pytanie.

— Što ty kažeš?

— Karl trochu rozkazuvav, koli my jechali na roverach.

Gudrun nejômko podiviłasie na joho:

— Ja ne choču hovoryti pro siête. Karl tobiê siêtoho tože ne skazav.

Karl vujšov i pujšov prosto v spalniu. Nichto joho ne môh zatrymati.

— Zaraz vernusie! — kryknuv vôn, prochodiačy.

Hallstein rozžovuvav odkaz, kotory dostav od Gudrun. Tymčasom joho potiahnuło zapytati pro jeji baťka:

— Vôn nazyvajetsie Hjalmar?

— Tak, tato nazyvajetsie Hjalmar. My nazyvajemo joho tože Krutel i šce inačej. Taja v samochodi nazyvajetsie Krystina. Vone ne je ničyjeju matereju. Tato oženivsie druhi raz.

— Što robit tvôj baťko? — zapytavsie vôn potichu.

— Teper ničoho. Vôn miêv posadu v bjurovi, ale potum uže ne môh dati rady i joho vysłali na chvorobovu rentu. Pud kuneč vôn tôlko krutivsie i machav rukami. Ale joho posadu pereniav Karl, tak što vsio dobre vyjšło. Teper my perejizdžajemo, tym strašnym samochodom... — zakônčyła vona.

Hallstein zobačyv, jak poviêsmo vołosuv opało jôj na łob. Jak use, podumav vôn. Čerez joho propłyvali divny odčuvania.

Gretin kryk u spalni zatrymav usio. I tam raniêj była Sissel! — podumav vôn. Vona, kotora nikudy ne vchodiła perša. Jomu vdałosie pobačyti jijiê na moment, vona vyhladała jak ošołomlana i perelakana, ale i zaniata robotoju. Dobre, što jijiê odosłali. Ale de vona teper?

Karl chutko vyjšov znov, tak jak obiščav, i povernuvsie do svoho dokučlivoho baťka:

— Teper, baťku, ja mohu iti z toboju i prynesti Krystinu.

Baťko pudskočyv i skazav:

— Uže može byti zapôzno...

Karluv hožy, napjaty tvar potemniêv.

— Tak my ne budemo hovoryti, — ostro skazav vôn. — Ty bojišsie iti tudy, ja viêdaju. Tomu ja podumav, što tobiê było b dobre trochu počekati. Kob trochu pozbirati dumki.

Baťko krutivsie i povtorav „Bože, Bože”. Vôn odiahnuv płašč proti došču.

— Ty tože chodi z nami, — skazav Karl Hallsteinovi. — Može maješ parasolku, kob potrymati jijiê nad nami po dorozi pud horu.

Hallstein mašynalno posłuchavsie. Šče raz na dvôr u takuju mokrêď. Vony vynesli v svojich ušach novy kryk-skarhu z nutra domu. Usiê viêdali, što siête bude narostati štoraz mucniêj i što siêtoho ne možna zatrymati — u siêtum było štoś strachôtno bezlitosne.

Karl z baťkom schodili po spadi vporuveń. Hallstein išov bliźko za jimi i divivsie na jichni plečy: u odnoho prosty, u druhoho stomlany i słabyje. Hallstein čuvsie jak sam ne svôj. Ale v kažnum razi teper spovniłosie joho žyčenie miêti cikavu pryhodu.

— Pro što dumaješ? — baťko nervovo i naporysto zapytavsie Karla.

Karl spokôjno odkazav:

— Ne pro tvojiê spravy, koli pro siête pytaješsie. Ja same dumav pro taki bôl, jaki mucniêje i mucniêje, poka ne łopne.

Mužčyna uzdryhnuv.

— Divno hovoryš.

— Ne tak divno same teper, ne dumaješ? Greta teper ležyt pomiž stromymi stiênami, jak u viežy bolu.

Baťko chutko i ticho skazav „ša”. Vony byli zabliźko samochoda.

Tisniêj i tisniêj, skazała taja, što sidiêła zamkniona tam u seredini. Teper samochod ne vyhladav, jakby v jim była žyvaja duša — vôn stojav čorny, stary i mertvy, a došč barabaniv po dachovi.

Ale vona tam napevno sidiêła, hotova do jichnioho prychodu. Jeji muž trochu pomachav rukami i skazav potichu do Karla:

— To ne bude lohkie...

Karl skazav:

— Vona je takaja, jakoju ty jijiê zrobiv.

Baťko machnuv rukami.

Vony zauvažyli tvar za zaparovanoju šyboju tôlko koli pudyjšli zusiêm bliźko do samochoda. Vony byli natôlko pryšykovany do siêtoho, nakôlko było možna, i pryniali siête spokôjno, ale to ne byv pryjemny vid. Tvar za šyboju jakby nabrak — a potum propav, odstupivsie v hłybinu samochoda i schovavsie.

Jeji muž odčyniv dvery samochoda i ostorôžno vsunuv hołovu v seredinu.

— Krystino...

Vyhladało, jakby vôn zabyv, što maje skazati, i na samum diêli čekav odkazu od jijiê. Niê, potum vôn prypomniv, što vona onemiêła i što to vôn musit sam davati rady. Spočatku podivivsie na Karla, jakby štoś jomu raptôvno spotrebiłosie. Potum odvernuvsie do kobiêty i skazav spokôjno i lohko:

— Z Gretoju teper usio v poradku. My zaveli jijiê pud dach i pryjiêchała akušêrka. Tak što Greta teper u najliêpšych rukach i ničoho jôj ne brakuje.

Spokôjno i lohko, ale jomu ne vdałosie schovati svojich nervuv. Z samochoda ne pocułosie žadnoho odkazu.

— Krystino? — skazav vôn.

Ni zvuku.

Mužčyna odstupivsie od samochoda i potrôs hołovoju.

— Teper toje same, — skazav vôn jim. — Davajte prosto voźmemo jijiê i ponesemo pud horu.

— My možemo poprobuvati zapaliti samochoda i zavezti jijiê tudy, — skazav Karl.

— Ty ne zmožeš zapaliti samochoda tak chutko, jak tut treba, — skazav staršy mužčyna i okrunuvsie na miêsti. — Chutko vže bude zapôzno.

— Potrymaj dvery odčyniany, — skazav vôn do Hallsteina.

Karl vyhladav, jakby ne viêryv ničomu z toho, što hovoryv baťko, ale pro samochod ne skazav bôlš ni słova. Zamiś toho vôn uliêz napołovinu do samochoda i môcno uchvativsie za kobiêtu. Zamkniona v vjaznici kobiêta pojaviłasie na dvorê, zo svojimi bezvładnymi nohami i bliskuščymi očyma. Ale jeji očy ne zasvitilisie sviêtłom svobody. Hallstein byv peršym, na koho vpav siêty promeń, kotory prošyv joho naskrôź. Tisniêj i tisniêj, — zdavalisie hovoryti siêty očy.

Jeji muž uziav jijiê pryvyčnym uchvatom, koli vže môh siête zrobiti. Vony pudniali jijiê takim naturalnym sposobom, jaki hovoryv pro veliku praktyku. Hallstein divivsie na jijiê i viêdav, što jôj nedavno prykazali onemiêti. Mužčyna, kotory tak skazav, teper napevno škodovav siêtych słôv. Vôn teper môh tôlko nesti.

— Začyni dvery, Hallstein, — skazav vôn, tiažko dychajučy, — a potum rozłožy nad nami parasolku.

Hallstein rozłožyv staruju šyroku parasolku nad kobiêtoju — i vony rušyli pud zhôrok. Vony nesli jijiê spokôjno, ale cieły čas uvažali, jakby spodivajučysie, što vona može što-leń zrobiti. Vona sidiêła na jichnich rukach. Ne sprobuvała skazati ni słova. Koli b Hallstein ne hovoryv z jeju raniêj siêtoho večera, vôn poviêryv by, što vona napravdu nimaja. Toj, što dovjôv jijiê do siêtoho, tiažko dychav, idučy pud horu. Karl išov šparko, zamknuvšysie v sobiê, z druhoho boku kobiêty. Karl, kotory byv na vujniê deś u sviêti. Nichto ne viêdav, što vôn pomniv.

Słaby mužčyna tiažko dychav i niôs takim sposobom, kotory złovav, koli razom z jim niôs chto-leń dužêjšy: vôn napinavsie, kob pudniati i nesti bôlš, čym jomu było treba. Karl, kotory byv silny i mołody, pudnimav tôlko połovinu toho, što môh.

— Čy tobiê treba nesti vsio? — rozdražniano zapytavsie vôn.

Druhi čuť ne vpustiv svoju nošu.

— Niê, niê, — odkazav vôn chutko, jakby joho pryłapali na čômś ustydlivum i nedobrum, i pozvoliv Karlovi ponesti bôlš. Ale tôlko na moment, bo potum zastohnav i znov poniôs jak uperuč. Karl byv vysoki i staviv dovhi kroki. Baťkovi było tiažko z jim zyjtisie. Vôn burmotav nesučy, jakby joho chtoš do siêtoho zastavlav:

— To prôjde. To prôjde. Napevno.

Do koho vôn siête hovoryv? Słova padali na zemlu, bo jich nichto ne słuchav. Joho žonka ne davała znaku, što čuje. Ale dla joho to napevno była považne obiščanie, sudiačy po tôm, jak vôn siête kazav. Karl išov i vyhladav tak, jakby chotiêv kudyš utečy i perestati siête słuchati.

Koli vony pudyjšli do ganka, starejšy mužčyna byv cuť z duchom posli dorohi pud horu — vony musili opustiti svoju nošu na łavku na ganku. Ale vony vže byli pud dachom. Kobiêta ničoho ne skazała. Gudrun čekała na ganku, i Hallstein napjato divivsie, jak vona siête pryjme.

Gudrun odstupiłasie v kutok. Strašny rečy musili zdarytisie pered tym, jak popsovavsie samochod. Hallstein pudyjšov do jijiê.

— Odyjdi od mene, — skazała vona.

— Ty bojišsie?

Gudrun kivnuła hołovoju.

Mužčyny vnesli kobiêtu do najbôlšoho pokoja i posadili v dobrum foteli koło radiva — tam, de nedavno sidiêła Sissel.

Zo spalni doniôssie jakiś šum. Kobiêta v foteli sidiêła jakby ničoho ne čuła, a Hallstein, Gudrun i staršy mužčyna mimovoli pudskočyli od siêtoho šumu i naletiêli odno na odne.

Karl zastyh poseredini pokoja.

Hallstein šepnuv:

— Što z Karlom?

— Vôn taki je, — šepnuła Gudrun do joho, i ne vyhladało, što vona chotiêła, abo mohła, skazati štoś bôlš.

Zo spalni rozdavsie kryk na pomošč: klikali Karla. Diêvčyna i chłopeč podivilisie trochu neprychilno na Karla, kotory stojav i ne viêdav, što robiti: usio-taki to Karl byv vinovaty za stan, u jakôm teper była Greta. Vony uverčuvalisie v joho svojimi ostrymi pohladami. Vôn siêtoho ne bačyv. Ale joho baťko pokazav na joho palciom i nakazav z nespodiêvanoju siłoju:

— Vujdi tudy, Karl.

A do tych, kotory ostalisie v pokojovi, mužčyna skazav:

— Siête zaraz skônčytsie...

Koli Karl vyjšov, Gudrun schvatiła Hallsteina za ruku i šarpnuła joho:

— Chodiêmo lepi v jakojeś inše miêstie.

Ale vony ne vyjšli z pokoja. Tôlko odyjšli od siêtych dvojich koło radiva, nakôlko było možna. Hallsteinovi podumałosie, što siêty dvoje napevno ne sidiêli tam zotknuvšysie łobami.

Z kuchni vyhlanuła Sissel. Potum znov začyniła dvery.

Mužčyna ne môh usediti na miêsti. Pokrutiv trochu radivo, zminiav muzyku z odnojiê na druhu na inšuj fali, uzdryhnuv, zhasiv radivo, peresunuv fotela, zasvistav kusok jakojiś melodyji, spochvativsie i perestav. Kobiêta v foteli sidiêła i diviłasie, jakby vôn byv poviêtrom.

Gudrun potichu skazała do Hallsteina:

— Baťko jôj tak nadojiêv, što vona mnôho raz od siêtoho napravdu chvorêła. Vôn usiêm nadojidaje svoim lepetaniom i vsiê kažut, što ne mohut siêtoho vytrymati.

— Ty tože?

— Ja niê.

Hallstein ne divivsie na jijiê, odčuvajučy, što vona ne povinna tak hovoryti pro svoho baťka. Vôn chutko zapytavsie:

— Čom vona ne može choditi?

— Mati zachvorêła rôk tomu, — rêzko odkazała Gudrun. — Tak, kob ty viêdav, ja nazyvaju jijiê matereju. Posli toho vona vže ne vstała na nohi. Prosto skazała, što ne može — i baťko musit nositi jijiê kažniusieńkoho dnia.

Hallstein divivsie na jijiê, i Gudrun chutko skazała:

— My ničoho pro siête ne viêdajemo.

— Niê... — skazav Hallstein i odvernuv očy.

— Ale vôn je miły, — uperto skazała Gudrun. — Vôn jijiê nosit i nosit.

Hallstein musiv znov podivitisie na paru pered radivom. Vony sidiêli tak, jakby ihrali v jakujuś nimuju ihru, kotoroji nichto ne znav. Mužčyna krutivsie, bołbotav, pudymav razny rečy i odstavlav jich nazad. Kobiêta sidiêła bez ruchu v foteli. Hallstein, kotory byv na jeji storoniê, skazav:

— Ale v samochodi vôn, zdajetsie, ne byv taki miły.

Gudrun okinuła joho chutkim pohladom:

— A skôl ty pro siête viêdaješ?

— Čuv. Čy nepravda?

— Nichto ne byv miły v samochodi, — korotko odkazała Gudrun.

Sissel vyjšła z kuchni i pujšła na puddaše. Vyhladała jak osoba, do kotoroji lepi było ne odzyvatisie. Ale Hallstein sprobuvav, koli vona voročałasie.

— Zyjdi mniê z dorohi, — tôlko i skazała vona.

Jeji ruki byli zaniaty.

— Och, Hallstein, — dodała vona, ticho i doviêrlivo, až joho proniało naskrôź.

— Čy tobiê było tam strašno?

Vona kivnuła.

— Koli b tôlko mama była vdoma! Doznajsie, čy taja diêvčyna ne choče lahčy. Uže pôzno — vona može spati v tvojôm pokojovi, Hallstein.

— Mojôm?

— Tak, a ty možeš spati v foteli. Sam bačyš, što vsiêm ne chvatit łužôk.

I Sissel pobiêhła. Koli b tôlko mama była vdoma, skazała vona. Uže dojšło do siêtoho. Hallstein uže od dovžêjšoho času miêv takoje sekretne žyčenie. Chto b môh podumati, što vsio perevernetsie dohorê nohami siêtoho večera? Vôn odčuv štoś napodobi sołodkoho šoku, koli Sissel skazała, što Gudrum povinna spati v joho pokojovi, joho łôžkovi. Vôn ochvôtno prospavsie b u foteli.

Joho ščoki byli žeški, koli vôn odvernuvsie do Gudrun i zapytavsie:

— Ne chočeš spati, Gudrun?

Vona spočatku ne zrozumiêła.

— Spati? Niê. My vže lahajemo spati? Chto zmože zasnuti, koli...

— Niê, — skazav vôn. — Ale koli ty stomišsie, to možeš lahčy. Sissel prosiła mene peredati tobiê.

— Dobre, — usioho odkazała vona.

Mužčyna koło radiva tože siête včuv i odrazu vmišavsie:

— Spati! Ty kažeš, kob lahčy spati? Chočeš lahčy? — spytavsio vôn u nimoji kobiêty. — Diêvčyna ode v domi obiščała, što ty dostaneš łôžko.

Vôn ne otrymav nijakoho odkazu, nijakoho znaku — i jakby pomenšav.

Vona spokôjno diviłasie jomu v tvar. Vona zhasiła toj blask, što išov od jijiê v samochodi.

Hallsteinovi stało strašno. Odnočasno vôn złovav na sebe, što tak durnovato zapytavsie Gudrun, čy vona ne choče spati. Lahčy spati, koli Greta perežyvała najhôršy moment? Nichto ne miêv najmešoji ochoty lahati. Vôn dumav pro siête tak môcno, što ne zauvažyv, jak odhołosy zo spalni pominialisie. U dveruch raptom zjaviłasie akušêrka, pobiêhła na kuchniu.

— Usio skônčyłosie! — objaviła.

Hallstein zazziav. Gudrun tože. Sissel vybihła i peredała akušêrci vsiu žešku vodu, kotoru jôj našykovała.

Kobiêta v foteli ne povorušyłasie.

— Vy čuli?! — kryknuła Sissel do kobiêty.

Krutlivy mužčyna kašlanuv, pudychodiačy do Sissel.

— Bačyte... — začav vôn, ale Gudrun perepuniła joho i potiahnuła za soboju, sama ne svoja od radosti i vdiačnosti.

— Chodi na dvôr, tatu! Ja tobiê mušu štoś skazati! — kryknuła vona i najzvyčajniêj u sviêti vyvołokła joho z pokoja, na ganok i potum na dvôr.

Sissel znov pobiêhła na kuchniu.

Hallstein stojav poseredini pokoja, lohko ošelešany. Vôn odčuv napôr žytia z novoji storony.

Gudrun nema. Jak tôlko vona znikła z očy, vôn odrazu zasumnivavsie, čy vona była ode napravdu, čy vona napravdu pryjšła i pobłahosłaviła joho žytie i podiviłasie jomu hłyboko v očy.

— Nu, chłopče? — počułosie z boku.

Vôn vyprostivsie. Vôn ne čuv ničoho podôbnoho do siêtoho hołosu, podumałosie jomu jak tôlko vôn joho počuv, ale siêty hołos naležav do kobiêty, kotora sidiêła jak vjazeń u foteli. Do toji, kotora zastaviła joho poobiščati jôj pudtrymku.

Teper vona była v pokojovi tôlko z jim i perestała byti nimaja.

Vona machnuła do joho.

— Chodi siudy.

Vôn pudyjšov do jijiê, ale neochvôtno, bo ne čekav ničoho dobroho.

Vona chutko hlanuła na joho i skazała pryhłušanym hołosom, kob ne było čuti v spalni:

— My teper musimo pospišatisie, poka ne pryjdut inšy i ne zrobjat usioho nemožlivym.

— Pospišatisie z čym?

— Ja choču, kob ty šče raz poobiščav mniê, što budeš na mojôj storoniê. Ty musiš byti na mojôj storoniê vo vsiôm, što stanetsie vnočê.

— Što my budemo robiti? — zapytav vôn.

Joho zachvativ tajemničy ton jeji hołosu. Vôn čuvsie nejômko, ale ne chotiêv stratiti ničoho z pryhody, kotoru vona jomu proponovała.

— Tôlko teper ja mohu hovoryti, — skazała vona, ne odkazujučy na joho pytanie. — Ja tobiê vže kazała, što stałosie. Ale vôn robiv dohady na štoś bôlš, i ty musiš mniê pomohčy i oboroniti mene od toho.

Teper u jeji očuch bliščało i svitiłosie štoś, čoho vôn ne rozumiêv. Vôn čuvsie bezradnym i ničoho ne vartym.

— Ale ja ne mohu, — zbentežano skazav vôn. — Čy vy ne možete pohovoryti z kim-leń z jich? Z Gudrun?

Vona pokrutiła hołovoju.

— Ja ne mohu pohovoryti z nikim, chto byv u samochodi i čuv nas. Vôn dostaje vsio, čoho zachoče. To značyt: vôn pryvyk dostavati vsio, čoho zachoče. Odnoho razu jomu zachotiêłosie, kob ja ono sidiêła i ne mohła povorušytisie z miêstia. I ja od toho času ne povorušyłasie — chiba što tohdy, koli vôn mene nosiv. Ja mušu tak robiti. Ty ne rozumiêješ. Ty joho bačyv i čuv tôlko trochu.

Hallstein ne dav rady ničoho skazati. Vôn sidiêv, perelakavšysie jeji słôv. Nesmiêło čekav čohoś — što vona tože vstane i pôjde.

Ničoho ne stałosie. Ale vona palciom poklikała joho prychilitisie bližêj.

— Vony ne povinny čuti, što my hovorymo. Vôn dostaje vsio, čoho zachoče. Ach, zreštoju, ja ne viêdaju, — nespodiêvano skazała vona, — ja časom čujusie tak kiepśko. Ja škoduju mnôho rečy... Čas od času mniê chočetsie poklikati joho i skazati jomu pravdu. Ale jak tôlko joho zobaču, mniê odrazu dumajetsie, što vôn povinion dostati toje, čoho jomu chočetsie. Što vôn use povinion dostavati toje, čoho choče. Ale teper mniê lepi, koli ty tut, u razi jakojiś pryhody.

— Ja ničoho z siêtoho ne rozumiêju, — skazav Hallstein, čujučysie tak samo bezdopomôžnym, jak uperuč. — Ja ničoho ne mohu zrobiti.

— To šče okažetsie, — skazała vona tajemničo. — Ja ne vpevniana. Ale koli bude treba vnočê, ty mniê pomožeš, pravda?

Vôn ne môh na siête odkazati. Vona svojim zrokom trymała joho na miêsti:

— Nichto ne stojit na mojôj storoniê. Ty tože ne chočeš?

— Ja ne mohu, — vytisnuv vôn z sebe i odčuv nevidočnu nošu, kotoru vona zbirałasie nałožyti na joho.

Vona vsioho skazała:

— Tôlko takije jak ty mohut. Ja dobre baču, što ty šče chłopeć, ale vsio rômno. Od dorosłych mniê dovełosie perežyti tôlko rozčarovania. Ale ty pryjdeš, koli ja tebe pokliču, pravda?

— Tak, pryjdu, — tverdo skazav vôn i chutko hlanuv na dvery v spalniu.

Do joho prokłało sobiê dorohu štoś nove. Ne zusiêm kob nove, ale inše. Ale ž i rečy diêjutsie z čołoviêkom! — podumav vôn. Staryje dumki. Na samum diêli vôn miêv ochvotu załožyti ruki za poperek i zrobiti svojiê sekretny znaki. Niê, ne vydurniajsie.

Očy kobiêty byli ciêły čas prykovany do joho. Jomu podumałosie, što vona hoža. I odčuvałasie siła v jeji pohladi, słovach i tych kilkoch ruchach, što zrobiła jeji ruka.

Vona skazała:

— Vôn zaplanovav štoś nanuč. Tomu ty povinion byti hotovy, koli ja tebe pokliču.

Hallstein zorvavsie z miêstia, učuvšy siête. Čy vona vsio-taki pry svojôm rozumi? Vôn zadryžav, ale ne môh osvoboditisie od jeji słôv, od potoku tajemničosti, jaki z jijiê vypłyvav. Vona sidiêła, hoža i môcno skovana. Hallstein štyvno potaknuv, pudtverdžujučy, što vôn na jeji storoniê.

Ale zrobiv odin vyniatok:

— Gudrun niê.

— Što z jeju?

— Gudrun do siêtoho ne mišajmo.

Gudrun ne povinna statisie vorohom. Inšy teper byli v jakiś sposub vorohami, kotorych vôn povinion osterehatisie. Ale ne Gudrun. I ne Greta i Karl, koli vže na toje pujšło, šče ne teper. Ale što b ne zdaryłosie, Gudrun niê.

— Aha, Gudrun... — skazała kobiêta i usmichnułasie. — Čy ty mniê skazav, jak nazyvaješsie?

— Tak, Hallstein.

— Tak, pravda. Ja nazyvajusie Krystina. Rešta ne takaja istotna, ja maju nadiêju, što my z toboju ne budemo bližêj znakomitisie. Ty mniê tôlko pomožeš u bidiê, raz my zatrymalisie v tvojôm domi. Viêdaješ, ja vsia odubiêła od strachu, koli možna tak skazati. Niê, ty siêtoho ne zrozumiêješ, poka ja ne rozkažu tobiê bôlš, jasna sprava. I ja odčuvaju, što ja mušu tobiê rozkazati. Robitsie štoraz tisniêj...

Hallstein chutko šepnuv:

— Chtoś nadychodit.

— Musit, tak...

Chtoś schvativsie za klamku dvery v spalni. Ale potum pustiv i ničoho bôlš ne było čuti.

Kobiêta skazała potichu:

— Vony zaraz pryjdut. Tak što my pohovorymo posli. Koli ja budu v pokojovi, kotory mniê poobiščali, ja pokliču tebe. Rozumiêješ, ja mušu z kimś pohovoryti. To dla mene važne!

— Tak! — skazav Hallstein, hłyboko doniaty. — Čy ja teper mohu pujti?

— Počekaj trochu. Ja takaja samotna. Ja choču... ach, niê. To tôlko moja vina. Ale počekaj trochu.

Hallstein stojav i čekav. Zo spalni dolitali odhołosy radosnoji bihaniny.

— Hlań siudy, Hallstein, — skazała vona i zniała z palcia prakôveć. — Tak robili v staryje časy.

— Što?

— Voźmi joho. To bude znak.

Vôn byv zavorožany mjahkim tonom jeji hołosu — i tym, jak vona oddała jomu odnu zo svojich rečuv.

Vôn uziav prakôvcia.

— Tak... — skazav vôn, ne dychajučy.

— Ale nichto pro siête ne može viêdati.

— Niê.

— Nu, narešti ty joho vziav od mene.

Što zo mnoju diêjetsie! — podumav vôn i schovav prakôvcia v kišeniu.

Vona skazała:

— Teper tobiê bude trudniêj zabytisie pryjti, koli ja pokliču tebe vnočê.

Vôn słuchav siêtoho jak jakohoś dalekoho šumu. Vôn odčuv, što podorosliêv, pryniavšy prakôvcia. Teper vôn napravdu vmišavsie do siêtoho, podumav Hallstein. Sissel mohła sobiê zadirati nosa i miêti kavalera, z kotorym stykajetsie łobom — ale vona ne była vmiêšana do ničoho podôbnoho.

Kobiêta skazała:

— Znaješ, mniê zdajetsie, što nichto ne bude spati v siêtum domi diś unocê.

Čy siête zazvučało jak pohroza? Jak strašênie? Niê. Inačej. Cikavo i zamanlivo. Čołoviêkovi chotiêłosie brati v siêtum udiêł. Vôn vyhlanuv na pošarêły, ale daliêj vidny večur. To byv uže pôzni večur i došč perestav padati. Nebo pudniałosie uverch, ale ciêłe było zachmarane. Usio pud jim ležało v pobliêdłum sviêtli. Sviêtli, kotore bude svititi ciêłu červeńśku nôc naprolôt. Mužčyny z bliêdnymi ščokami idut čerez łonku i nichto ne znaje, što stałosie, podumałosie jomu. Vôn byv u divnum nastrojovi.

Niê, ničoho takoho nema, ale podivisie na siête mjahkie sviêtło, koli perestav došč...

Potum joho dumki zrobili raptôvny skok: koli Tore sidit u korčach i čekaje na Sissel, to vôn uže musiv dobre promoknuti! Mohu posporyti, što vôn tam, vôn byv taki divny siêtoho večera. I nichto ne bude spati ode vnoče. Zaraz vono začnetsie. O to-to to! — podumav vôn.

Kobiêta stomleno zapytałasie:

— Bačyš koho-leń tam na dvorê?

— Niê, nikoho. Ono što perestav došč. Nichto inšy ne pryjde siêtoho večera. Udoma tôlko ja z sestroju.

Vona šarpnułasie ciêłym tiêłom:

— Mnie chotiêłosie b... — začała vona. Ale oburvała i ne skazała ničoho bôlš.

— Čoho? — zapytavsie vôn najspokujniêj jak môh. Čoho?! — povtoryv vôn neterplivo v dušê.

— Ne buď taki horačlivy, — odkazała vona. — Pohovorymo puzniêj.

Chtoś schavativ za klamku. Vona chutko skazała:

— I ani słova, Hallstein.

— Niê.

Vona vyprostiłasie v foteli. Znov nimaja.

Čy vže teper začnetsie? Hallstein byv hotovy pomohčy čym tôlko môh. Jak — ne viêdav. To šče okažetsie. U siêty večur usio zdavałosie možlive.

Do jich vujšov toj krutlivy čołoviêk, Hjalmar. Voroh vłasnoju osoboju. Ale v siêty moment Hjalmar ne odčuvav sebe vorohom, vôn pohovoryv z Gudrun i byv zaražany radostieju z pokoja Grety. Vôn poryvisto pudyjšov do fotela.

— Zanedovho my vsiê možemo vujti i podivitisie! — skazav vôn. — Ja zakliču Karla i my zanesemo tudy i tebe.

Vona ne zrobiła ni znaku v odkaz. Mužčyna ne zvoročuvav uvahi na jeji zachovanie.

— Greta teper takaja ščasliva! — tiahnuv vôn. — Vona velmi choče pobačytisie i z toboju. I ty musiš zobačyti ditia.

Von okrunuvsie paru razôv, koli siête kazav. Vona sidiêła v foteli neporušna i daleka. Štyvna. Od siêtoho moroz biêhav po plečuch: Hallstein bačyv, jak vona postyvniêła, koli v dveruch pokazavsie jeji čołoviêk. Siête stałosie jakby samo soboju i ovołodało jeju bez rešty.

— Tôlko siêty raz, dobre? — poprosiv vôn. Ale vyčuvałosie, što vôn bojavsie. Vôn ne osmiêlivsie počekati na jeji odkaz, a poklikav:

— Karl! Chodi siudy!

Vôn kryknuv nepotrêbno hołosno i gvałtôvno. Karl vujšov odrazu. Nehlediačy na joho napjaty tvar, było vidno po jôm, što vôn zadovolony. Hallstein stojav tak, kob byti v kažnuj chvili hotovym dati odpôr vorohovi, ale siêty lude teper ne vyhladali na nebezpečnych. Mužčyna chutko skazav do Karla:

— Zanesemo jijiê, kob vona mohła podivitisie, dobre?

— Tak, teper možemo vujti, — skazav Karl.

Narešti jim pozvolili vujti.

Vony pryhotovilisie, kob pudniati Krystinu svojim spraktykovanym uchvatom. U siêtuj samuj chvili kobiêta chutko hlanuła na Hallsteina, i Hallstein pryniav siête jak sygnał dla joho. Vôn pudyjšov i zastupiv jim dorohu:

— Ne nesiête jijiê! — skazav vôn z chibotlivoju odvahoju, bo odčuvav, što nema sensu pereškodžati jim u tôm, što vony teper chotiêli zrobiti. Ale vôn sliêpo poobiščav stojati pry jôj bez žadnoho pytania.

Karluv tvar poštyvniêv:

— Što takoje?

— Odyjdiête! — skazav Hallstein nasliêpo.

Ale potum strativ grunt pud nohami, bo zobačyv, što kobiêta krutit do joho hołovoju. Vôn promachnuvsie. U siêtuj samuj chvili Karl rêzko zapytavsie:

— A tobiê do siêtoho jakoje diêło, ščeniuk?

Staršy mužčyna okrunuvsie, zachodiv siudy-tudy i začav bzyčati pomiž słovami Karla:

— Vôn siêtoho ne chotiêv. To štoś inse. Vôn ne proti nas. Ty ž rozumiêješ, što Krystina...

Karl odsunuv Hallsteina i dva mužčyny chutko pudniali Krystinu. A vona jim pozvoliła na siête. Hallstein čuvsie pudmanutym i čekav jakohoś znaku od jijiê. Ale žadnoho znaku ne nastupiło. Dvery znov odčynilisie i vletiêła Gudrun — prosto na Hallsteina:

— Chodiête!

Mužčyny z Krystinoju znikli v seredini.

— Ty tože! — skazała Gudrun.

Takim sposobom vony vsiê okazalisie v baťkôvśkuj spalni. Pokuj byv nabity luďmi, ale zdavałosie, što joho zapovniaje tôlko Gretin tvar. Od Grety išło sviêtło. Tôlko teper Hallstein pryhlanuvsie do jijiê jak sliêd.

Novonarodžana maluta niuchała to tut, to tam, i sopła.

— Vona jak zôročka, — raptom skazav chtoś u pokojovi.

Vony odvernulisie: siête skazav toj žaluhôdny, stomlany krutel.

— Dla nas, — dodav vôn, koli zauvažyv, što na joho divjatsie, a potum schovavsie sered inšych.

Hallstein čekav šygnałuv, ale vony ne nadychodili. U pokojovi svitilisie lampy. Choč na dvorê było vidno, u seredini było natôlko šaro, što lampy byli obkružany jasniêjšymi obołônkami blasku. Nimaja kobiêta sidiêła v novum foteli i diviłasie na vsio i na ništo, jeji muž krutivsie i nadojiêdlivo lepetav, ale jomu odrazu siête vybačali. Karl hôrdo i zdivovano usmichavsie do vsiêch, a Gudrun hôrdo usmichałasie do Hallsteina. Poroducha stojała z zadovolonym i diłovym vyhladom.

Hallstein jakby strativ grunt dla svojeji oborônčoji postavy. Spravy opôzniuvalisie. Kobiêta sidiêła, odpočyvajučy. Hallstein môh teper puddatisie tomu, što vôn odčuvav jak pravdivy nočnyje čary.