Z knižok teper čytaju naohuł słovniki.
Ne pomniu, jaki roman ja pročytav ostatnim časom z takoju cikavostieju, jak „Словник західнополіських говiрок” Григорія Аркушина (Луцьк, 2000). Słovnik Arkušyna byv vydany v dvoch tomach nakładom 300 egzemplaruv. Naturalno, knižnoho vydania v mene nema — ja zładovav słovnik z Internetu i rozdrukovav 650 storônok na svojôj drukarci, vykoštovavšysie na toner. Ale nijakoho toneru ne škoda, koli čytaješ, jakije słova vžyvali polišuki v Vołynśkuj i Rôvnenśkuj obłastiach Ukrajiny i Berestiêjśkuj obłasti Biłorusi, i koli natraplaješ na takije-o movny prykłady: Ne rypajsie dveryma, ne šmulaj pered očyma; Ładnuju połudeń, a ne znaju, čy pryde; Šče raz pôjdeš kupatisie, to złovlu i pałoju vpazderu; Naše drypało vže pomału drypaje do stoła; Što ja ne skažu, a vona zrobit navpopereki; Zabiv kabana, to treba vyryzati pryrodu; Zajeć pošov na žyr.
Koli ja stav pisati pôlśko-pudlaśki słovnik na Svoja.org, mene trochi pudkusuvali sumniêvy, čy ja dam rady znajti razny našy słova na razny pôlśki, ułučno z bohatoju pôlśkoju synonimikoju i frazeologijeju, na pudtrymku kotoroji je bohata literatura. A što je v nas? — dumałosie mniê. Teper, posli lektury poliêśkoho słovnika Hryhorija Arkušyna, chrabołôvśkoho słovnika Michała Vrublevśkoho i kurašôvśkoho słovnika Jana Petručuka mojiê sumniêvy odnôsno mojeji zdôlnosti adekvatno perekłasti pôlśki słovnik prytichli. A ja šče ž i ne začynav čytati troch słovnikuv, kotory ležat u mene rozdrukovany v kardonnych skrynočkach i čekajut svojoho (mojoho) dobroho času: П.С. Лисенко, „Словник поліських говорів”, Київ, 1974 (Černihuvśka, Kijevśka i Žytomirśka oblasti); „Дыялектны слоўнік Брэстчыны”, Мінск, 1989 (biłoruśkie zachôdnie Poliêsie); „Тураўскі слоўнік”, У пяці тамах, Мінск, 1982-1987 (biłoruśkie schôdnie Poliêsie).
Daleko ne vsiê słova z biłoruśkoho i ukrajinśkoho Poliêsia budiat jakiś bliźki ton abo svôjśkie echo v mojich pudlaśkich ušach, tak jak, prykładom, słovniki Vrublevśkoho i Petručuka, kotory zvučat jak symfonična muzyka. Ale i toje, što ihraje mniê v duše od poliêśkoho słova, natôlko bliźkie, kob zhanuti zabyte svoje abo prydumati nove, ale svôjśkie.
Čytajučy słovnik Arkušyna, ja natchnivsie i perekłav na pudlaśku movu słova, kotory do siêtoho času vžyvav tôlko v polśkuj versiji, jak barbaryzmy: urządzenie — ustrôjstvo; obstalúnok; przyrząd — prystrôj, prystrôjstvo, prystosovánie; oprzyrządowanie — prystróji, prystrôjstva; sprzęt — snasť; ryštúnok; aparatúra; narzędzie — pryłáda, prybôr. Ne znaju, čy ja perekonav by svojoho baťka, kob vôn užyvav siêty słova, koli b šče žyv. Može i niê. Ale vôn napevno zrozumiêv by jich. Pytanie žyvučosti movy ne v tôm, kob diêti včyli hovoryti baťkov, a naodvorôt. Baťko navčyv mene tych słôv, jakije byli potrêbny v žyciu jomu samomu. Teper moja koliêjka — navčyti mojich diti tych słôv, jakije spotrebilisie v žyciu mniê.
