Spočatku mniê trochi mulała mova Franca Siŭka, koli ja stav čytati joho „Дзень бубна”^*. Jak na môj gust, u jôj zamnôho polonizmuv abo takich słôv, što zvučat jak polonizmy. Ale potum mniê podumałosie, što tam, de autor vyrus — u katolićkum seredoviščy na Vitebščyni — joho mova može byti značno bôlš naturalna i ne takaja vže môcno „pôlśka”, jak vona čujetsie v mojich biłostôćkich ušach. Potum fabuła vtiahnuła mene natôlko, što mova odyjšła na druhi plan.

„Удог” i „Дзень бубна” — to dviê noveli v knižci, kotory autor nazvav прыпавесцямі. Je šče i tretia, kotora zaklasyfikovana autorom jak аповесць. Ja choču zvernuti uvahu čytačôv „Časopisu” same na siêty dviê „prypovesti”.

„Удог” — zmrôčna i posupna historyja pro nacijonalne proklatije, pro otručane tiêło i dušu naciji. Historyja začynajetsie prologom u 1831 roci, koli grupu kosyniêruv u odnôj schôdniobiłoruśkuj vjosci, kotory vybiralisie dołučytisie do antyrosijśkich povstanciuv, rosijśka včytelka Piełagieja spojuje otručanoju samohônkoju i zasadžuje v jichniuj vjosci roslinu — ni to korč, ni to derevo — jakaja daje jahody z takoju otrutoju. Kosyniêry na druhi deń rano chvatajut svojiê kosy, ale zamiś toho, kob iti do povstanciuv — začynajut niščyti vsio kruhom sebe v napadi tupoho, dikoho šału. A otrutna roslina za nôč pospivaje rozpustiti ni to listki, ni to ihołki, i zostajetsie v tôj vjosci. Daliêj autor perenosit čytača v 60. i 70. liêta XX st., u tuju samu vjosku. U vjosci zjavlajetsie nasliêdnicia Piełagieji, Natalija, kotora tože znaje strašnu môć otrutnoji rosliny i kotora tak samo jak jeji praprababka nenavidit tutejšy narod. Vona tože odnoho dnia vyšykuje ludiam z vjoski otručany počastunok z płodôv rosliny, kotora za sto liêt z hakom pospiêła dobre rozrostisie. U siêtum perekazi symbolizm „prypovesti” može pokazatisie zamało vyrafinovanym, ale siła noveli ne v symbolizmi, a jakraz v jeji žôrstkum realizmi. Siŭko pokazuje nacijonalnu degeneraciju i hańbu čerez tryvožny drubnici štodennosti.

„Дзень бубна” možna nazvati biłoruśkim prykładom literatury fantasy. Usio diêjetsie v krajini, kotora nazyvajetsie Азёрная Цюханія i v kotoruj hołôvny vojevoda pudymaje svôj kołchozny narod na vujnu proti uhrôv. Podług oficijnoji versiji, uhrê niščat pola z horochom, kotory je nacijonalnym jiêdłom ciuchuv.

Usio diêjanie v noveli pokazane autorom z dvoch raznych perspektyvuv, jakije perekryžovujutsie. Odna perspektyva — to pohlad praciovnici rybołôvnoho kołchozu Kici/Kasi, a druha — pohlad uhrychi Stužki, kotora žyve v tutejšum oziery. Daliêj rozkazuvati, što tam odbyvajetsie, ne budu, kob ne psovati pryjemnosti tym, kotorym siêta knižka popade v ruki. Skažu tôlko, što los oboch hierojiniuv — Kici i Stužki — napovnitsie v „emigraciji”, de obiêdvi zrozumiêjut, što najvažniejšy sens jichnioho istniênia — dati žytie inšuj istoti, kob prodovžyti svôj rôd.

^* Франц Сіўко, „Дзень бубна”, Кнігарня „Наша Ніва”, Мінск, Выдавец І. П. Логвінаў, 2008, 276 стар.